ژئوشيمي و پتروژنز توناليت منطقه ايجو، شمال‌غرب شهر بابك (استان كرمان)، با تأكيد بر ماگماتيسم آداكيتي

Geochemistry and petrogenesis of tonalite from Iju area, northwest of Shahr-e Babak (Kerman province), with emphasis on adakitic magmatism

استوك پورفیری ایجو بخشی از پهنه ماگمایی ارومیه-دختر است و در 72 كیلومتری شمال‌غرب شهرستان شهر بابك و 147 كیلومتری شمال‌غرب-غرب كانسار مس سرچشمه دیده می‌شود. این استوك به صورت یك توده گرانیتوئیدی نیمه نفوذی به سن میوسن بالایی (5/0±27/9 میلیون سال) در سنگ‌های آذرآواری و آتشفشانی ائوسن نفوذ كرده و باعث ایجاد كانه‌زایی و دگرسانی در منطقه شده است. سنگ‌های نفوذی منطقه ایجو مانند: تونالیت و كوارتزدیوریت از كانی‌های پلاژیوكلاز، بیوتیت و هورنبلند تشكیل شده كه در زمینه‌ كوارتز و به مقدار ناچیزی فلدسپارپتاسیم و كانی‌های ثانویه قرار گرفته‌ است. بافت بیشتر این سنگ‌ها پورفیری است. بررسی‌های سنگ‌نگاری و تجزیه‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهد كه سنگ‌های تونالیتی منطقه ایجو در گروه كالك‌آلكالن و در ارتباط با ماگماتیسم قوس حاشیه قاره‌ای قرار می‌گیرند. نسبت‌های بالای Ba/Nb (میانگین ppm 101) و Ba/Ta (میانگین ppm 1326) و همچنین، چگونگی توزیع عناصر كمیاب بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه نشانگر محیط تشكیل مرتبط با فرورانش برای سنگ‌های گرانیتوئیدی منطقه ایجو است. بررسی شواهد ژئوشیمیایی از جمله: مقادیر SiO2>56 درصد، Al2O3> 15درصد، MgO<3 درصد، Na2O>3 درصد، Sr>300 ppm، Yb<8/1 ppm، Sr/Yb>20 ppm، غنی‌شدگی بسیار زیاد LREE و غنی‌شدگی بسیار اندك HREE نشان می‌دهند؛ ماگمای تشكیل‌دهنده سنگ‌های تونالیت ایجو گرایش آداكیتی پرسیلیس دارد. نبود بی‌هنجاری منفی عناصر Ba و Eu در نمونه‌های مورد اشاره بیانگر عدم ذوب‌بخشی پوسته پایینی در تشكیل این سنگ‌ها است. بنابراین، ماگمای آداكیتی در اثر ذوب پوسته اقیانوسی فرورو در گوشته و طی مراحل انتهایی فرورانش یا پس از فرورانش به وجود آمده است. 

The Iju porphyry stock as a part of the Urumieh-Dokhtar magmatic belt is situated 72 km northwest of Shahr-e Babak city and 147 km west-northwest of Sarcheshmeh porphyry copper deposit. The stock, intruded as a hybabyssal Miocene granitoid (9.25±0.5 Ma) the Eocene volcanic-volcanoclastic rocks and induced mineralization and alteration in the region. The existing phenocrysts in the Iju intrusive rocks including tonalite and quartz diorite with plagioclase, alkali feldspar, biotite and hornblende, which reside in a groundmass consisting of quartz and minor potassium feldspar and secondary minerals. The dominant texture in the rocks is porphyry. Based on petrography and geochemical analyses, the tonalitic rocks in the Iju region are classified as calc-alkaline and arc-related continental margin magmatism. High ratios of Ba/Nb (average 101 ppm) and Ba/Ta (average 1326 ppm) as well as the distribution of mantle-normalized trace elements (enrichment in LREE and LILE relative to HREE and HFSE, negative anomalies in Nb and Ta) indicate formation of the Iju granitoid is related to subduction. Evaluation of geochemical evidence including the amounts of SiO2>56%, Al2O3≥15%, MgO<3%, Na2O>3%, Sr>300 ppm, Y<18 ppm, Yb<1.8 ppm, Sr/Yb>20, La/Yb>20, high enrichment in LREE and low enrichment in HREE show that the parent magma of the Iju tonalite has high silica adakitic affinity. The lack of negative anomalies in Eu and Ba in the rock samples point to the lack of influence of partial melting in the lower crust for this unit formation. Thus, the adakitic magma developed as the result of melting of subducting oceanic crust in the mantle and at the final stages of subduction or post-subduction.