روش علامه طباطبايي در مواجهة با اختلاف قراءات در تفسير الميزان

Allamah Tabatabayi’s Method of Dealing with Variant Readings (Qera’at) of Quran in his al-Mizan Exegesis

علامه طباطبایی یكی از مفسران بزرگ إمامیة در دوران معاصر است كه تفسیر وی از ابعاد گوناگون علوم و معارف ‏قرآنی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی اختلاف‏ قراءات، نقد و یا ترجیح یك قرائت بر قرائات دیگر یكی از آن موضوعاتی است كه جایگاه ویژه‏ا‏‏‏ی در تفسیر المیزان دارد. در این نوشتار تلاشی صورت گرفته تا به روش توصیفی- تحلیلی شیوه‏ها‏ی مواجهه علامه طباطبایی با اختلاف ‏قراءات مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش در این موضوع نشان مى‏دهد كه نقد قرائت، ترجیح یك قرائت بر قرائت دیگر، عدم ترجیح یك قرائت بر دیگر، گاه به دلیل إفاده معنایی یكسان و عدم إظهار نظر در برابر دو یا چند قرائت و ذكر یك قرائت در تأیید دیدگاه تفسیری، مهم‌ترین شیوه‏ها‏ی علامة طباطبایی در مواجهة با اختلاف ‏قراءات است. تبیین ملاك­ها‏ و معیارهای وی در نقد و ترجیح قراءات و تحلیل درباره قراءاتی كه بدون دلیل ارجح ذكر شده از دیگر مباحث این نوشتار است. از سوی دیگر ضعف‏سندی و نقد دلالی قرائت، نقد بر اساس قواعد نحوی، مخالفت با رسم‏‏المصحف و تشخیص مورد تفسیر از قرائت در روایات تحریف‏نما، مهم‌ترین ملاك‏ها‏ی علامه طباطبایی در نقد قرائت است. تناسب با سیاق، مطابقت با قواعد علم صرف و نحو، ذكر مؤید قرآنی، مؤید روایی و نحوی از مهم‌ترین ملاك‏ها‏ی وی در ترجیح یك قرائت بر قرائت دیگر مى‏باشد.

Observing documentation of hadith (isnad), has witnessed ups and downs at different eras ,among Shia and Sunni scholars. Over the past centuries some Sunni scholars such as Ibn Taymiyyah and Suyuti have accused Shia of neglecting isnad , and therefore condemning them for it. Contemporary Sunni scholars have further claimed that observing documentation (isnad) is specific to Sunnis from which the Shia have copied since the fourth century on. This article has rejected  these accusations based on  the following arguments , citing examples for each : 1) Ahl-ol-Bayt’s emphasis on documentation and the  narrators’ qualities, 2) Ahl-ol-Bayt’s observance of documentation 3) compilation of documented (musnad) hadith and rijal works before the fourth century, 4) Shiite  hadith scholars’ practical efforts in documentation, 5) and Shiite scholars’ views on documentation. These evidences shows  that the origin of such an accusation is ignorance  and bias  on part of the opponents.