دور، وزن دوري و منشا اختيار شاعري در وزن دوري

Cycle and cyclic Meter and the origin of Poetic Choice in cyclic Meter

واژه «دور» در عروض قديم به كار رفته، اما درباره اوزان دوري بحث نشده است. در عروض جديد، اصطلاح «اوزان دوري» به گروهي از اوزان متناوب الاركان اطلاق مي شود كه قرارگرفتن هجاي كشيده به جاي هجاي بلند در انتهاي نيم مصراع، خللي در وزن آن ايجاد نمي كند و شاعر مجاز است در نيم مصراع اين اوزان، همانند پايان مصراع، از هجاي كشيده به جاي هجاي بلند استفاده كند. تعريف وزن دوري، شرايط و ويژگي هاي آن همواره محل اختلاف صاحب نظران علم عروض بوده است. در اين مقاله ضمن بررسي اصطلاح دور در موسيقي و عروض قديم و تبيين شرايط اوزان دوري، تحليلي انتقادي از ويژگي هاي اوزان دوري و تفاوت آن با ديگر اوزان متناوب الاركان ارايه مي شود. در ادامه ضمن تعريف دو مشخصه «دوره تناوب» و «مدت سكوت در نيم مصراع» براي اوزان شعر فارسي، منشا اختيار شاعري در اوزان دوري بررسي و درباره وجه تمايز اوزان دوري و غيردوري بر اساس اين دو مشخصه بحث مي شود.

The word “Cycle” (Dowr in Persian) has been used in the old prosody, but cyclic meter has been discussed anymore. Cyclic meters, in modern prosody, refers to a group of intermitted-basis meters that standing a long syllable instead of stretched syllable at the end of half-hemistich makes no disorder in the meter, and the poet is allowed to use a stretched syllable in half-hemistich of these meters instead of a long syllable. The definition of cyclic meter and its circumstances have been always controversial between experts. Cycle in music and old prosody, explanation of cyclic meters circumstances, a critical analysis of cyclic meters features and their differences with intermitted-basis meters are being studied in present paper. The definition of "periodicity" and "the silence time in half-hemistich" for the meters in Persian poetry and the origin of poetic license will subsequently be reviewed and the distinction between cyclic and non-cyclic prosodies will be discussed on the basis of these two features.