تقابل بخردي (خير) و نابخردي (شر)، بن‌مايه بنيادي قصه‌هاي پيامبران در قرآن

Wisdom vs. Idiocy the Fundamental theme of Tales of the Prophets in Holy Qurʹʹan

قصه در تاريخ فرهنگ بشري به مثابه وجودي حاضر و غايب است و تقريباً همه اديان و كيش‌هاي توحيدي و غيرتوحيدي در كتاب‌هاي مقدس خويش از آن براي ابلاغ پيام و آموزه‌هاي خود بهره جسته‌اند تا آن‌جا كه مي‌توان قرآن كريم، معجزه جاويدان دين اسلام را، «قصه‌گويي» اعصار خواند. قرآن به دليل تنوع مخاطبان از قالب قصه به ويژه قصه‌هاي پيامبران براي تقويت باورهاي ديني و الگوسازي و معرفي اسوه و آشنايي مسلمانان با سنت‌هاي اسلامي و تربيت و ترغيب آنان به تدبر و مشاهده آيات الهي و جلوه‌هاي متكثّر آفرينش و عبرت‌آموزي، غايت بهره را مي‌برد. قصه يكي از ابزارهاي مهم براي ابلاغ دعوت به وحدانيت خدا از طريق تصوير احوال و انبياي پيشين و جلوه‌هاي روز قيامت و بهشت و دوزخ است. بن‌مايه اصلي قرآن و قصه‌هاي پيامبران آن، تقابل خير و شر يا به عبارت ديگر، ديالكتيك بخردي و نابخردي است. در اين مقال بر آن هستيم كه اين بن‌مايه يا استعاره مفهومي را در قصه‌هاي قرآن واكاويم؛ لذا ابتدا واژه ظلم را از نظر لغوي در قرآن بررسي مي كنيم و آنگاه جلوه‌هاي مختلف اين فراروايت را در آن تبيين خواهيم كرد.

In the history of Human-culture, story is like one who is absent while he is present, and almost all monotheistic and non-monotheistic religions have used it in their Holy Books to convey their messages and teachings, in a way that the Holy Qurʹan, the Islamʹs eternal miracle, can be considered as the "storytelling" of the ages. Storytelling has been exploited in Qurʹan, especially the tales of the prophets, to strengthen the religious beliefs, to introduce role models, to make Muslims familiar with Islamic traditions, and to encourage them to look and reflect upon the divine revelations and numerous manifestations of creation due to the diversity of its audiences. Storytelling is one of the most important tools to convey the Godʹs invitation to accept His unity portraying the lives of earlier prophets, the day of resurrection, heaven, and hell. The main theme of The Holy Qurʹan, and the stories of the prophets in it, is the confrontation of Wisdom vs. Idiocy (or good and evil). It has been tried, in present paper, to explore this theme or conceptual metaphor in the stories of Holy Quran. So, initially the word "oppression" is lexically studied in Qurʹan, and then, various manifestations of this meta-narrative will be explained in it.