نقد معاني فرعي استفهام در آثار بلاغت‌پژوهان فارسي

A Criticism of Indirect Meanings of Interrogatives in Works of Persian Rhetoricians

عبارات غير خبري به ويژه طلبي در هر زباني، پركاربرد است. استفهام، امر، نهي، ندا و تمني از گونه‌هاي جملات طلبي به شمار مي‌روند. هر يك از اين گونه‌ها در اصل براي رساندن معني خاصي وضع شده‌اند؛ اما از آنجايي كه گاه به دلايل بلاغي از معني اصلي خود خارج شده، بر معاني غير مستقيمي دلالت مي‌كنند و اين معاني ثانوي با توجه به بافت و قراين موجود در كلام قابل تشخيص است، بلاغت‌پژوهان تلاش نموده‌اند ضمن بررسي اين گونه‌ها، معاني فرعي آنها را برشمرند. گاه برخي نويسندگان كتب بلاغي به منظور نوآوري و براساس سلايق شخصي، براي برشمردن معاني غير مستقيم از عناويني استفاده مي‌كنند كه با اندكي تامل مي‌توان دريافت اين عناوين در اصل همان عناويني است كه ديگر بلاغت‌‌پژوهان به آن اشاره داشته‌اند و تنها تفاوت آن، در نام‌گذاري است. اين مقاله با رويكردي نقدگونه قصد دارد به بررسي اين عناوين در كتب بلاغي بپردازد و نشان دهد كه بسياري از اين عناوينِ به ظاهر جديد در واقع همان عناوين پيش‌گفته كتب بلاغي است.

Non-declarative expressions especially the optative ones are used a lot in every language. Interrogative, imperative, negative, vocative, and optative expressions are considered the versions of optative sentences. Each of these versions is used for expressing a particular meaning. However, as they are sometimes deviated from their original meaning, just due to eloquent reasons, they denote an indirect meaning, which is detectable on the basis of the context of use. The experts of eloquence have tried to investigate the secondary meanings in addition to investigating these versions. Sometimes some of the eloquence authors, in order to innovate and on the basis of their personal tastes, use a kind of titles to study the indirect meanings by thinking of which we can realize that these titles are the same as the titles to which other experts have referred and the only difference relates to the choice of entitling. This article, having a critical approach, aims at investigating these titles in the books of eloquence and showing that a majority of these so-called new titles are the same as those aforementioned titles in the books of eloquence.