نقشه‌‌بندي تغييرات مكاني بيماري‌ها با استفاده از مد‌ل‌هاي كلاسيك و بيزي مدل‌هاي نقشه‌‌بندي تغييرات مكاني بيماري‌ها

Mapping Spatial Variation of Disease using Classic and Bayesian Models

نقشه‌بندي بيماري شامل مجموعه‌اي از روش‌هاي آماري است كه به تهيه نقشه‌هاي دقيق براساس برآوردهايي از ميزان‌هاي بروز، شيوع و مرگ و مير منجر مي‌شوند تا كاربران بتوانند با توجه به توزيع جغرافيايي بيماري‌ها، برنامه‌ريزي‌هاي بهداشتي لازم را با دقت بيشتري انجام دهند. اهداف اصلي نقشه‌بندي بيماري عبارت هستند از: تشريح تغييرات فضايي در شيوع بيماري به منظور فرمول‌بندي فرضيات علت‌شناسي، ارزيابي خطر و تعيين نواحي داراي خطر بالا كه نيازمند جلب توجه و اعمال مداخله هستند، تهيه نقشه دقيقي از خطر بيماري در نواحي به منظور اختصاص بهتر منابع و ساخت اطلس بيماري‌ها. تاكنون مطالعات موردي متعددي انجام گرفته است كه در آن از كابردهاي مدل‌هاي نقشه‌بندي بيماري‌ها استفاده گرديده است. با اين وجود جز در چند مطالعه اندك و به صورت محدود، روش‌هاي متعدد تحليل نقشه‌هاي بيماري‌ها با هم مقايسه نشده و شرايط كلي آن‌ها مورد بررسي قرار نگرفته است. با توجه به اهميت موضوع و كاربرد رو به گسترش نقشه‌بندي بيماري‌ها، در مطالعه حاضر مهم‌ترين مدل‌هاي نقشه‌بندي بيماري‌ها معرفي و مباني تيوري، كاربردها، محاسن و معايب هر يك به اختصار بيان گرديده و از جنبه‌هاي مختلف مورد مقايسه قرار گرفته‌اند.

Disease mapping includes a set of statistical techniques that lead to provide clean maps based on estimation of the incidence, prevalence and mortality rates for the users to be able to estimate the distribution of disease reliably. The main aims of disease mapping are to: describe the spatial variation in disease incidence for the formulation of etiological hypotheses; identify areas of unusually high risk so that action may be taken; provide a clean map of disease risk in a region to allow better resource allocation and risk assessment; disease atlas construction. So far, several case studies have been conducted in which the applications of disease mapping models have been used. However, except in a few small studies and in limited situations, disease mapping models have not been compared and their general terms have not been studied. According to the importance of disease mapping and its growing use, in the present study the most important models have been introduced and their theoretical foundations, applications, advantages and disadvantages have been mentioned briefly and their various aspects have been compared.