تاثير عوامل مهاجرتِ برون‌قومي و ازدواجِ بين‌قومي در ميزان مخاطره يا ايمنيِ زبان تركي آذربايجاني

Impact of Outmigration and Intermarriage on the Endangerment of Azerbaijani Turkish

ايران كشوري چندقومي است و زبان تركي آذربايجاني با جمعيت گويشور زياد، يكي از مهم‌ترين زبان‌ها در كشور است. با اين حال پژوهشِ جامعه‌شناختيِ جامعي، كه وضعيت و موقعيت اين زبان را بررسي كند، انجام نگرفته است. تحقيقاتِ انجام‌شده درباره ساير زبان‌ها و گويش‌هاي ايران، از جمله بلوچي، مازندراني، بختياري، و گيلكي نشان مي‌دهد كه بيشتر آنها در معرض خطر زوال و انحطاط قرار دارند. با درنظرگرفتنِ چنين وضعيتي، به نظر مي‌رسد كه، عليرغم جمعيتِ گويشور زياد، زبان تركي آذربايجاني نيز شرايط مشابهي داشته باشد و زبان فارسي، زبان مسلط و با منزلتِ كشور، جايگاهِ فعليِ زبان‌ها و گويش‌هاي ايران را بيش از پيش متزلزل خواهد كرد. براي تعيين صحت يا سقم چنين فرضيه‌اي، پرسش‌نامه‌هايي بين180 زن و مرد، كه به‌صورت تصادفي از مناطق مختلف سه شهر تبريز، اهر و مرند انتخاب شده بودند، جهت پاسخ‌گويي به 44 سوال براي بررسي تاثير عوامل مهاجرتِ برون‌قومي (مهاجرت به مناطق فارس‌نشين) و ازدواجِ بين‌قومي، در ميزان مخاطره يا ايمنيِ زبان تركي آذربايجاني، توزيع گرديد. تحليل آماريِ داده‌هاي پرسش‌نامه‌ها حاكي از آن است كه اين عوامل تاثير بسيار منفي در اين زبان داشته و باعث قطع انتقالِ بين‌نسليِ زبان-كه مهم‌ترين عامل و رمز بقاي يك زبان محسوب مي‌شود- در خانواده‌هاي مهاجران مي‌گردد.

Endangerment of language resources and treasures is accepted worldwide as an undeniable fact. About 90 percent of the approximately 7000 languages and dialects are predicted to lose all of their speakers up to the end of the century. Indigenous languages of ethnic minorities in an unequal battle with the dominant languages are in danger and threat. Iran is a multiethnic country and Azerbaijani Turkish with a large number of speakers is one of the most important languages in the country. However, comprehensive sociological studies which scrutinize the situation and status of this language are scarce . The researches about other languages and dialects of Iran, including Baluchi, Mazandarani, Bakhtiari, and Gilaki show that most of them are at risk of decline. Despite having a large speaker population, Azerbaijani Turkish is as well expected to face a similar situation, and Persian as the dominant and most prestigious language of the country, is expected to negatively affect the current position of the ethnic languages even more than before. To test such a hypothesis, 180 questionnaires were distributed among 180 male and female respondents who were randomly selected from different regions of the three cities of Tabriz, Ahar and Marand to answer 44 questions to evaluate the influence of factors of out-migration (migration to Persian speaking areas) and intermarriage on the endangerment of Azerbaijani Turkish. Statistical analysis of the questionnaire data suggests that these factors have had very negative impact on this language and have largely interrupted intergenerational transmission of language in immigrant families, which is the most important factor for survival and endurance of a language.