نگاهي به قدرت و جنسيت از منظر ادب و بي‌ادبي در رمان‌هاي نوجوانانِ فارسي‌زبان

Looking through the Lenses of (Im)Politeness at Power and Gender in Persian-Speaking Youngsters’ Novels

پژوهش حاضر به بررسيِ تاثير قدرت و جنسيت در اتخاذ رويكردهاي مودبانه يا بي‌ادبانه از سوي شخصيت‌هاي قدرتمند و ضعيف، و نيز مردان و زنان، در ده رُمانِ برگزيده نوجوانان فارسي‌زبان، بر اساس نظريه ادبِ براون و لوينسون، و نظريه بي‌ادبيِ كالپپر مي‌پردازد. رمان‌هاي نوجوانانِ فارسي‌زبانِ منتشرشده در فاصله سال‌هاي 1391- 1381، جامعه پژوهش را تشكيل مي‌دهد و آثار مورد بررسي بر پايه معيارهاي تاليفي‌بودنِ اثر، گفت‌وگومحوربودنِ داستان، مورد تاييدبودن از سوي صاحب‌نظران، و . . . انتخاب شده است. داده‌هاي پژوهش با استفاده از آزمون آماريِ خي دو، مورد بررسي قرار گرفته و نتايج حاصل نشان مي‌دهد كه قدرت و ادب رابطه معكوسي باهم دارند، يعني هرچه قدرت افراد بيشتر باشد، از استراتژي‌هاي بي‌ادبيِ بيشتر و هرچه جايگاه قدرت ضعيف‌تر باشد، از استراتژي‌هاي ادبِ بيشتري استفاده مي‌كنند. بر همين اساس، مشخص شد كه شخصيت‌هاي زن، در برخورد با شخصيت‌هاي مرد، رفتار زبانيِ مودبانه‌تري دارند و شخصيت‌هاي مرد، بيشتر از شخصيت‌هاي زن از استراتژي‌هاي بي‌ادبي استفاده مي‌كنند.

The present article intends to analyze those conversations in ten Persian-speaking youngsters’ novels that are important in the development of the plots of the stories and to explore the ways power and gender influence the characters’ choices of (im)politeness strategies. Brown and Levinson’s politeness theory and Culpeper’s impoliteness theory are chosen as the theoretical frameworks. To be included in the samples, the novels should be originally written in Persian; the majority of their actions should be in dialogue form; they should have won prize(s) in the field of youth’s literature. According to chi square test the results indicate that power and politeness have a reverse relationship, i.e. the more powerful a character is, the less polite she/he becomes. In addition, female characters make more use of politeness strategies whereas male characters use more of impoliteness strategies.