بررسي توزيع فضايي مراكز جاذب جمعيتي نسبت به ساختار تكتونيكي شهر كرمان

Study the Spatial Distribution of Populating Attractive Centers Spatial Distribution in Relation With Tectonic Structure of Kerman City

يكي از اصول اساسي كه در برنامه‌ريزي شهري بايد در نظر گرفته شود، چگونگي توزيع فضايي جمعيت نسبت به عوامل و زمينه‌هاي حادثه‌ساز براي جمعيت شهري است. زلزله از جمله مخاطراتي است كه وقوع آن خسارات جبران‌ناپذيري را در پي دارد. با توجه به اينكه ساختار گسلي يك منطقه رابطه مستقيمي با زلزله‌خيزي آن دارد، شناخت ساختار گسلي و تكتونيكي مي‌تواند باعث توزيع مناسب مراكز جمعيتي نسبت به اين ساختارها شود؛ زيرا نواحي‌اي كه در فاصلهكمتر از پنج كيلومتر از گسل قرار دارند، نقاط بحراني تلقي شده و هنگام وقوع زلزله بيشترين خطر تخريب در اين نقاط وجود دارد. شهر كرمان به دليل قرارگيري در يك منطقه لرزه‌خيز،‌ همواره مورد تهديد زلزله است. اين پژوهش سعي دارد توزيع فضايي مراكز جمعيتي شهر كرمان را نسبت به ساختار گسلي اين شهر به روش توصيفي – تحليلي بررسي نمايد. بدين منظور ابتدا داده‌هاي تحقيق از سرشماري نفوس و مسكن سال 1390 شهر كرمان تهيه شد. سپس انواع گسلها تا محدوده 30 كيلومتري شهر كرمان شناسايي شد و در نهايت توزيع نقاط جمعيتي در ارتباط با گسلهاي معكوس، امتداد لغز، عادي و فرعي مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه 669 مركز از مراكز جاذب جمعيت در فاصله 20 كيلومتري و 407 مركز در فاصله 30 كيلومتري از گسل معكوس، 274 مركز در فاصله 20 كيلومتري و 775 مركز در فاصله 30 كيلومتري از گسل امتداد لغز قرار دارند. همچنين 794 مركز از مراكز جاذب جمعيت در فاصله 20 كيلومتري و 282 مركز در فاصله 30 كيلومتري گسل نرمال، 699 مركز در فاصله 20 كيلومتري و 377 مركز در فاصله 30 كيلومتري از گسل اصلي قرار دارند. از طرفي 381 مركز در فاصله 4 كيلومتري و 500 مركز در فاصله 6 كيلومتري از گسل فرعي قرار دارند. همچنين 3 مركز تجاري، يك مركز بهداشتي- درماني و 3 مركز آموزشي فقط در فاصله 800 متري از اين نوع گسل قرار دارند. به‌طوركلي در منطقه مورد مطالعه مراكز تجاري و آموزشي كمترين فاصله را با انواع مختلف گسلها داشته و مراكز ورزشي كمترين توزيع را در حداقل فاصله از انواع گسل دارند. با توجه به توزيع نامناسب مراكز جاذب جمعيت در منطقه مورد مطالعه لزوم برنامه‌ريزي مناسب و كارآمد جهت جلوگيري از خسارت‌هاي احتمالي در اين منطقه بسيار ضروري است.

One of the basic principles that should be considered in urban planning is that of spatial distribution of population in relation to hazardous contexts for urban population. Earthquake is one of these risks which its occurrence is followed by irreparable damages. Since fault structure of a zone has a direct relationship with seismicity of that very zone, knowing the fault structure and tectonic structure could cause a proper distribution of population centers to these structures because zones with less than five kilometers away from fault zones are considered critical points, which have the highest risk of earthquake damage. Kerman city is always in danger of earthquake due to its seismic location. This study tries to investigate spatial distribution of Kerman city population centers toward fault structure of Kerman city in a descriptive-analytical way. At first, data were prepared from census of population and housing in Kerman in year 2011. Then types of Kerman faults within 30 km distance from the city were identified. And at the end, distribution of population centers in relation with reverse faults, strike-slip faults, normal faults and minor faults were analyzed. The study results indicate that 669 centers of the population attraction centers are located within 20 kilometers and 407 centers are located within 30 kilometers from the reverse fault, 274 centers are located within 20 kilometers and 775 centers are located within 30 kilometers from the strike-slip fault. 794 centers are located within 20 kilometers and 282 centers are located within 30 kilometers from the normal fault. 699 centers are located within 20 kilometers and 377 centers are located within 30 kilometers from the main fault. At the other hand, 381 centers are located within 4 kilometers and 500 centers are located within 6 kilometers from the minor fault, and three commercial centers, a healthcare center and three educational centers are also located within 800 meters from this kind of fault. In general, commercial and educational centers in study area have the lowest distance to different types of faults, and sports centers have the lowest distribution in the minimum distance of different faults. Due to improper distribution of population attraction centers in the study area, efficient and proper planning for this area is necessary to prevent possible damages.