بررسي ارث حق خيار زوجه از معاملات زوج

A study into the inheritance of credential-right by the wife from the husband’s transactions

یكی از مسائل ارث، ارث حق خیار برای زوجه از معاملات زوج است. متأسفانه حقوق موضوعة ایران نیز به حكم این مسئله تصریح نكرده و تنها در مادة 445 ق.م مقرر داشته است: «هریك از خیارات، بعد از فوت، منتقل به وارث می‌شود»، هرچند اطلاق این حكم مادة مذكور در ارث بردن حق خیار برای زوجه از معاملات زوج است، ولی پذیرش این حكم متعارض با مفاد مادة 946 ق.م است، زیرا ارث خیار از نوع ارث حقوق است و مادة اخیر، اعم از قبل یا بعد از اصلاح 1387، حتی خود اموال غیرمنقول زوج را قابل ارث برای زوجه نمی‌داند، چه بماند حقوق آن‌كه اینجا همان خیار باشد. این وضعیت در اقوال فقیهان نیز مشاهده می‌شود، زیرا آنان از یك‌طرف ادعای اجماع بر ارث تمامی خیارات كرده و از طرف دیگر در ارث برخی از خیارات و از جمله ارث حق خیار از معاملات زوج اختلاف نموده‌اند و بدین ترتیب هم در مواد 445 و 946 ق.م و هم در اقوال فقیهان نسبت به ارث حق خیار زوجه از معاملات زوج تعارض پدید آمده است. این تحقیق درصدد حل این تعارض با استناد به حقوق امامیه است.

One of the issues in the field of inheritance is the inheritance of credential-right by the wife from the husband’s trades. Unfortunately, Iranian statute law has not specified this verdict, and Article 445 of Civil Law merely states that: ‘Each of the credentials, after death, is transferred to the heir.’ Although the ruling is applicable to the mentioned article regarding the inheritance of credential-right by the wife from the spouse’s trading, any acceptance of the verdict is in conflict with the provisions of article 946 Civil Law, since credential inheritance is of the rights-inheritance type and this article, whether before or after the reform of 1387 (2008), does not consider even the immovable property of the spouse as inheritable to the wife, let alone his rights (here, the credentials). This situation also occurs in the words of jurists, because on the one hand, they acclaim a consensus on the inheritance of all credentials, and on the other hand, they differ in terms of the inheritance of some, including the inheritance of credential-rights from the trades of the husband. Hence, both in the articles 445 and 946 and in the words of jurists pertaining to the inheritance of credential-right by the wife from the spouse’s trading, contradictions have emerged. This research is aimed at resolving the conflict with reference to Imamiyah law.