گزارش پروانۀ (Pandesma robusta Walker (1958) (Lep.: Noctuidae از ايران و تعيين ميزان خسارت آن در درختان آكاسيا (Acacia albidula (Del. در جنگلهاي منطقۀ بوشهر

Report of Pandesma robusta Walker (1958) (Lep.: Noctuidae) from Iran and it`s damage to Acasia albidula (Del.) forests in Bushehr region

آكاسیا آلبیدا Acacia albida Del.)) یا آكاسیای حلقه سیبی با داشتن گل­آ‌ذین‌های سنبله از بقیۀ آكاسیاها كه دارای گل­آذین سرسان مانند (كلاپرك) می‌باشند منفك می‌شود (شكل 1). زیستگاه این گونه از آكاسیا در جهان از ساواناهای خشك و بسترهای رودخانه‌ای شمال آفریقا، سنگال، گامبیا، سودان، اتیوپی و سومالی تا آنگولا و نامبیا ادامه می‌یابد. تنها منطقۀ رویشگاه طبیعی این گونه در ایران قطعۀ 30 هكتاری در مجاورت روستای رزم­آباد دشتی واقع در شمال­شرقی شهر خورموج در استان بوشهر می‌باشد . این گونه در سال1376 به­عنوان زیرگونۀ (Acacia albida Del. Subsp. Surculosa Djavanshir, Emtehani & Djazirei) در ایران معرفی شده است (شكل 2) (جوانشیر و همكاران، 1376)..درختان این گونه  در اسفندماه گل می­دهند ولی بر روی این درختان میوه تشكیل نمی­شود. آفات یكی از عواملی هستند كه می­توانند در تشكیل­نشدن میوه در گیاهان مؤثر باشند، اگرچه در خصوص آفات و بیماریهای درخت آكاسیا آلبیدا گزارشهایی موجود است، ولی هیچ گزارشی در خصوص آفات گل و میزان خسارتهای ناشی از آن در ایران وجود ندارد. این تحقیق به شناسایی آفت گل و میزان خسارت آن در این گونه می­پردازد. بررسی برای جمع­آوری آفت گل آكاسیا آلبیدا از اوایل اسفندماه كه گل­آذین­های سنبلۀ این گونه در منطقۀ رزم­آباد شهرستان دشتی در استان بوشهر ظاهر می‌شود آغاز گردید. لاروهایی به طول پنج میلی‌متر كه در حال تغذیه از قسمتهای مختلف گل بودند جمع‌آوری و پس از انتقال به اتاق رشد در ظرفهای پرورش كه دارای منافذی جهت تهویۀ هوا بودند قرار داده شدند تا حشرۀ كامل به­دست­آید. پرورش در شرایط دمایی بین30-28 درجۀ سانتیگراد و رطوبت نسبی60 درصد و تناوب نوری 6 ساعت تاریكی و 18 ساعت نور انجام شد. جهت تغذیۀ لاروهای جوان از گل­آذین­های چیده شدۀ آكاسیا آلبیدا كه در یخچال نگهداری می‌شدند استفاده گردید. روزانه گل­آذینهای آكاسیا آلبیدا به لاروها داده شد و همزمان ظروف پرورش نظافت گردید. این آزمایش تا تشكیل شفیره ادامه یافته و مراحل رشد و نمو لاروها تا تشكیل شفیره و حشرۀ كامل ثبت گردید. به­طوری­كه با مراجعه به منابع معتبر و ارسال نمونه به مؤسسۀ تحقیقات گیاهپزشكی كشور نام علمی آن تعیین گردید. برای بررسی میزان خسارت، 10 پایه درخت آكاسیا آلبیدا به­طور تصادفی در این ذخیره‌گاه انتخاب شد. بر روی هر درخت پنج شاخه به طور تصادفی انتخاب شد و تعداد20 گل­آذین چیده و پس از انتقال به آزمایشگاه تعداد كل گلها یا جوانه­ها و تعداد گلها یا جوانه­های خسارت دیده شمارش و ثبت گردید. بدلیل عمر كوتاه گل در این گیاه، نمونه­برداری فقط یكبار انجام شد. میزان خسارت آفت به­صورت میانگین درصد جوانه یا گل خسارت­دیده در كل ذخیره‌گاه محاسبه گردید. نتایج نشان داد كه آفت گل در درخت آكاسیا آلبیدا در استان بوشهر حشره‌ای بنام Pandesma robusta ازراستۀ Lepidoptera، تیرۀ Noctuidae، زیر تیرۀ Catocalinae و قبیلۀ Ophiusini می‌باشد. این حشره گونه‌ایست كه بیشتر در مناطق حاره‌ای به­ویژه از جزایر قناری و آفریقای شمالی گزارش شده است. لاروهای این حشره روی گونه‌های  Acacia spp.و Prosopis spp. گزارش شده­اند. البته پراكنش این گونه كم و حتی بر روی گیاهان فوق­الذكر به­ندرت یافت شده است. تحقیق حاضر اولین گزارش از این حشره در ایران و بر روی گیاه آكاسیا آلبیدا است. نتایج میزان خسارت این آفت بر روی ده پایه از درخت آكاسیا آلبیدا نشان داد كه متوسط میزان آفت­زدگی گل در این گیاه توسط لاروهای این حشره حدود 9/25 می­باشد و درصد آفت­زدگی در بین پایه­های مطالعه شده از 10 تا 38 درصد متغیر بود.    

Acacia albida (Del.)was introduced in 1997 as a Subspecies of (Acacia albida Del. Surculosa Djavanshir, Emtehani & Djazirei) in Iran in 1376. This subspecies occur solely  in an area of 30 ha. in Razmabad Plain in Bushehr Province. This tree blooms in March but produces no fruit in the area. Pests are important factors that can affect seed production of the plant. In this research attention was given to flower pests and their associated damages. Larvae were collected on A. albida flowers in March and reared in the Lab conditions of 28-30ºC, 18h/6h L/D photoperiod and 60% humidity. Experiment was continued until all Larva went to Pupae stage. Emerging moth was identified by specialists in Research Center for Plant Diseases. To measure flower damage, 20 spikes were collected randomly from every 10 plants. Spikes were examined in the lab for the percentage of damage. The pest was determined as Pandesma robusta, belong to Noctuidae family. This is the first record of this insect species on A. albida in Iran. flower damage  was measured as 26%.  The findings indicate the pest is probably not in the lack factor of fruit formation in this species in the aforementioned area.