نقش متفقين در انديشه استقلال خواهي مسيحيان غرب آذربايجان در جنگ جهاني اول

The Role of Allies in Formation of Independence Idea in the Christians of West Azerbaijan during the World War I.

اين مقاله با كاربست روش توصيفي- تحليلي و با استفاده از اسناد و منابع تاريخي، عوامل موثر در شكل گيري رويداد استقلال خواهي بخش هاي غربي ايالت آذربايجان را در جنگ جهاني اول شناسايي و مورد بررسي قرار داده است. بسيار روشن است كه وقوع چنين رخدادي در اين حوزه جغرافيايي با پيشينه تاريخي ـ اجتماعي مستعد، حاصل درهم آميزي عوامل بسترساز و مباني ساختاري شكل گيري انديشه استقلال طلبي است. تنوع قومي و زباني مانند حضور ارامنه، اسوريان، و اقوام ترك زبان، نقش زندگي و تفكر ايلي، حضور و فعاليت ميسيون ها و هييت هاي مذهبي مسيحي و جبهه بندي هاي سياسي و سرزميني دولت هاي درگير در جنگ جهاني اول، به ويژه كشورهاي همسايه ايران، از جمله عوامل موثر در روند استقلال جويي به شمار مي روند؛ در مقاله كوشيده شده است كه نقش متقابل دو همسايه شمالي (روس ) و غربي (عثماني) و گروه هاي هواخواه آنان در تلاش مسيحيان براي استقلال خواهي مورد واكاوي قرار گيرد. زيرا شناخت چرايي و چگونگي اين موضوع در درك بهتر تاريخ سياسي، اجتماعي و مذهبي ايران در دوران مورد بحث نقش مهمي دارد.

Through a descriptive-analytic method and using historical resources and documentaries, this paper is to identify and examine the factors affecting the formation of independence process in the western parts of the state of Azerbaijan during the World War I. It is very clear that the occurrence of such event in this geographical area, talented with a socio-historical background, is the result of integration between some predisposing factors and structural foundations related to the formation of the idea of independence. Ethnic and linguistic diversity- such as Armenians, Assyrians and Turkish speaking peoples, the role of tribal thought and life, the presence of missionaries and other religious activities, and the political and territorial factions of the states involved in the World War I – specially Iranʹs neighboring states – are among the effective factors considered in the process of seeking independence; it has been tried, in present article, to analyze the interacted role of two neighbors, Russia in North and Ottoman in West and other enthusiast groups in support of Christians efforts to gain independence, because it makes a better understanding of Iranʹs political, sociological and religious history during the discussed era.