معرفي دو گياه دارويي Rosa canina و Rosa elymatica به‌عنوان ميزبانهاي جديدي براي قارچ Podosphaera pannosa از ايران

Introducing two medicinal plants, Rosa canina and Rosa elymatica, as new hosts for Podosphaera panosa in Iran

جنس Rosa از تیره Rosaceae حدود 18 گونه در ایران دارد (صرف‌نظر از اسامی مترادف) كه 12 گونه از آنها  درختچه‌ای خودرو هستند. از این گونه‌های خودرو، گونه‌های Rosa persica، R. orientalis، R. pulverulenta، R. iberica، R. hemisphaeria، R. boissieri وR. elymatica علاوه بر ایران در مناطق تركمنستان، افغانستان، آسیای مركزی، آناتولی، ارمنستان، آذربایجان روسیه، فققاز، سوریه، لبنان و تالش نیز می‌رویند. فرم‌ها و ارقام بسیار زیادی از این جنس امروزه در مناطق مختلف معتدله و سرد ایران بصورت رایج كاشته می‌شود. بمنظور بررسی مهمترین بیماری خسارت‌زا در استان لرستان، ضمن بازدید مناطق مختلفی از عرصه‌های منابع طبیعی مشخص شد كه مهمترین بیماری قارچی این گیاهان سفیدك پودری می‌باشد. این بیماری روی دو گونه از این جنس به نامهای Rosa canina L.با نام فارسی نسترن وحشی و اسامی مترادف R. corymbifera Borkhb، R. dumetorum Thuill و R.tomentella Lehm. (زیستگاه: شمال‌شرقی كشور، جنگلهای گلستان، مناطقی از استان خراسان رضوی، رشته‌كوه البرز، ارتفاعات الموت، مناطقی از استانهای آذربایجان شرقی و غربی، كردستان، كرمان و اطراف تهران) (قهرمان، 1385؛ مظفریان، 1375) و گونه Rosa elymatica Boiss & Hausken با نام فارسی رز ایلامی و نسترن كوهی و اسامی مترادف R. albicans Godet. (زیستگاه: استانهای كردستان، همدان، قزوین، كرمانشاه، مركزی، لرستان، فارس، چهارمحال و بختیاری و ارتفاعات توچال تهران) (قهرمان، 1385؛ مظفریان، 1375) مشاهده شد. به منظور شناسایی عامل بیماری سفیدكهای پودری روی این گیاهان، پس از نمونه‌برداری از گیاهان آلوده، از اندامهای قارچ روی هر گیاه، درون محلول لاكتوفنل یا محلول لاكتوفنل آنیلین بلو نمونه‌های میكروسكپی تهیه شد و اندامهای قارچی شامل كلیستوتسیوم، آسك، آسكوسپور و كنیدی با میكروسكپ المپوس BH2 كالیبره شده، میكرومتری گردید. مشخصات مرفولوژیكی میكروسكپی مشاهده شده اندامها یادداشت و شكل اندامهای قارچی با دستگاه دراوینگ تیوب رسم شد. در موارد ضروری از هر كدام از اندامهای قارچ با استفاده از دوربین عكسبرداری نصب شده روی میكروسكوپ، عكسبرداری صورت گرفت و در نهایت، نمونه قارچ با استفاده از كلیدهای شناسایی معتبر (Braun, 1987; Braun and Takamatsu, 2000) مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج بدست آمده به شرح زیر می‌باشد: نشانه‌های این بیماری به صورت پوشش سفیدرنگی روی برگ، كاسبرگ، میوه‌ها و ساقه‌ها تشكیل می‌شود. میسلیومهای قارچ عامل بیماری سفید‌رنگ و كلیستوتسیومها درون میسلیوم فرورفته هستند، كلیستوتسیوم زوائدی در سطح زیرین دارد كه معمولاً چندان زیاد نیستند (شكلهای 1 و 2). قطر كلیستوتسیومها 157-100 میكرومتر، آسكها بیضوی شكل و به ابعاد 195-90 × 105-71 میكرومتر، آسكوسپورها بیضوی تا تخم‌مرغی شكل و به ابعاد 39-22 × 21-20 میكرومتر، كنیدی‌های بیضوی تخم‌مرغی تا بشكه‌ای، زنجیری و به ابعاد 30-19 × 14-9 میكرومتر می‌باشد. پس از مقایسه مشخصات قارچ با كلید شناسایی سفیدكهای پودری (Braun, 1987; Braun & Takamatsu, 2000) به‌عنوان گونه Podosphaera pannosa (Lev.) Braun & Takamatsu var rosaeبا مترادفSphaerotheca pannosa (Wallr:fr.) Lev. var. rosae Woron.تشخیص داده شد. این گونه قارچ تاكنون از ایران از روی میزبانهای Hultemia persica (Michx. ex Juss.) Stapf، Rosa persica Michx. ex Juss. و R. multiflora Dum. گزارش شده، ولی گزارش آن روی این دو میزبان جدید است. لازم به تذكر است كه بر اساس مطالعات Braun و Takamatsu (2000) روی خصوصیات فیلوژنیك و توالی‌یابی DNA این قارچها، جنس Sphaerotheca به جنس Podosphaera تغییر نام داده شده است (Braun and Takamatsu, 2000).    

The genus Rosa from Rosaceae family has 18 species in Iran of which 12 are self-growing shrubs and the species R. persica, R. orientalis, R. pulverulenta, R. iberica, R. hemisphaeria, R. boissieri, R. elymatica grow in many countries as well. Many forms & cultivars from the genus grow in temperate and cold areas of Iran. In this survey, an important disease that damage these plants in Lorestan province was found and powdery milews on two species of this genus namely Rosa canina L. & R. elymatica Boiss & Hausken were identified. The symptoms include white, dusty appearance on upper surface of leaves, petals, fruits and stem of the infected plants. Mycelium of the causal agent is white in colour, and there is clistothecium into the hyphae. There is few appendage beneath the cleistothecium. Cleistothecium is 100-157 µm, asci have ellipsoid shape and are 71-105×90-195 µm. Ascospore is ellipsoid to egg shape and 20-21×22-39 µm in size. Conidia are ellipsoid egg to barrel shape and have 9-14×19-30 µm size. By comparing the characters of the disease agent to special key for this fungus (Braun 1978 , Braun & Takamatsu 2000), the fungus was idendified as Podosphaera panosa (Lév.) Braun & takamatsu with synonyme of Sphaerotheca parasa (Wallr. Fr.) Lév. The fungus has been reported so far on plant species of Rosasp., Hultemia persica (Michx. ex Juss.) Staef (syn :Rosa persica MichX. ex Juss.) & R. multiflora Dum. but this is the first report of occurance of this fungus on the two plant species, Rosa canina and R. elymantica from Iran.