اولين گزارش از وجود سفيدك پودري Leveillula taurica، روي سه گياه مرتعي، از ايران

First report of powdery mildew caused by Leveillula taurica on three range plants in Iran

بیماری سفیدك پودری یكی از مهمترین عوامل خسارتزا به مراتع استان لرستان به شمار می‌رود. در بین قارچهای عامل سفیدك پودری، Leveillula taurica (Lev.) arnaud پراكنش میزبانی زیادی داشته و خسارت زیادی را به انواع مختلف گیاهان مرتعی وارد می‌سازد. این قارچ به عنوان مهمترین عامل بیماری سفیدك پودری در گیاهان مرتعی شناخته شده و روی گونه های مختلف از جنس‌های 48 تیره گیاهی در بیشتر نقاط جهان گزارش شده است. ریسه‌های این قارچ از طریق روزنه‌های استروماتا وارد برگهای میزبان شده و بین سلولهای مزوفیلی گسترش می‌یابد و مكینه‌هایی در سلولهای مزوفیل تشكیل می‌دهد (Braun, 1987). در تحقیق حاضر، به منظور شناسایی سفیدكهای پودری گیاهان مرتعی استان لرستان، از گیاهان مرتعی مختلف موجود در مراتع استان نمونه‌برداری به عمل آمد. پس از شناسایی گیاهان جمع آوری شده، از اندامهای قارچ روی هر گیاه، درون محلول لاكتوفنل یا محلول لاكتوفنل آنیلین بلو نمونه‌های میكروسكپی تهیه و 100عدد از هر كدام از اندامهای قارچی شامل كلیستوتسیوم، آسك، آسكوسپور و كنیدی با میكروسكپ المپوس BH2 كالیبره شده، میكرومتری گردید و تمام مشخصات مرفولوژیكی میكروسكپی مشاهده شده اندامها یادداشت و شكل اندامهای قارچی با دستگاه دراوینگ تیوب رسم شد. در موارد ضروری از هر كدام از اندامهای قارچ با استفاده از دوربین عكسبرداری نصب شده روی میكروسكوپ، عكسبرداری صورت گرفت و در نهایت، نمونه قارچ با استفاده از كلید شناسایی Braun (1987) مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج بدست آمده به شرح زیر می‌باشد:  گیاه كنگر یامی، L.Centaurea  solstitialisدر تاریخ13/7/77 از منطقه هیراب بروجرد جمع‌آوری و قارچ مولد سفیدك پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شكل 1). میسلیومهای قارچ از نوع پایا است كه تمام سطح ساقه و دو طرف برگها را پوشانده و داخل آنها كلیستوتسیومها به صورت پراكنده تا مجتمع وجود داشت. طول زواید از 137-25 میكرومتر و عرض آنها از 11-6 میكرومتر متغیر و طول آنها معمولا كمتر از قطر آسكوكارپ بود. زواید بی‌رنگ و بیشتر آنها رشته‌ای و تعداد كمی در انتها دو شاخه‌ای هستند. آسكها بیضوی تا تقریبا استوانه‌ای و دارای پایه می‌باشند. آسكوسپورها تخم‌مرغی‌شكل هستند و تعداد آسك داخل آسكوكارپ 17-16 عدد می‌باشد. داخل هر آسك دو عدد آسكوسپور وجود داشت. قطر كلیستوتسیوم 250-142 میكرومتر، اندازه آسكها 116-50×45-26 میكرومتر و اندازه آسكوسپورها 41-24×21-12 است. آنامورف قارچ از نوع Oidiopsis و اندازه كنیدی‌ها 60-35×32-11 میكرومتر بود. گیاه Astragalus kirrindicu Boiss. ،یك گونه گون علفی چند ساله، درتاریخ 13/7/77 از منطقه هیراب بروجرد جمع‌آوری و قارچ مولد سفیدك پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شكل 2). میسلیوم‌ها از نوع پایا می باشد و در دو سطح رویی و پشتی برگ وجود دارند. كلیسستوتسیوم ها به صورت پراكنده داخل این میسلیوم‌ها دیده می‌شوند. اندازه كلیستوتسیوم‌ها 242-150 میكرون است. زوائد كلیستوتسیوم زیاد، اكثراً رشته‌ای و بعضی دو‌شاخه‌ای نامنظم می‌باشند. رنگ زوائد قهوه‌ای روشن و رنگ كلیسستوتسیوم‌ها از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای مایل به تیره تغییر می‌كند. تعداد آسك داخل كلیستوتسیوم حدود 13 عدد است. آسكها اكثراً بیضوی تا استوانه‌ای پایه‌دار و ندرتاً بدون پایه می‌باشند، اندازه آنها از 122-60×48-19 میكرومتر تغییر می‌كند و داخل هر آسك دو عدد آسكوسپور وجود دارد. آسكها اكثراً بیضوی تا تخم‌مرغی و ندرتاً گرد بوده، اندازه آنها 40-20×29-12 میكرومتر است. فرم غیر‌جنسی از نوع Oidiopsis است. كنیدی‌های آن استوانه‌ای كه یك طرف آن باریك‌تر بوده، اغلب استوانه‌ای نوك تیز می‌باشند و اندازه آنها 59-22×25-10 میكرومتر است. گیاه گل گندم زرد، Circium aduncum Fisch. & C.Mey، در تاریخ 13/7/77 از منطقه هیراب بروجرد جمع‌آوری و قارچ مولد سفیدك پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شكل 2). میسلیوم‌ها از نوع پایا و كلیستوتسیوم‌ها به صورت پراكنده داخل میسلیوم‌ها وجود دارند. پوشش قارچ روی سطح برگ و زیر برگها دیده می‌شود. بیشتر كلیستوتسیوم‌ها دارای انشعابهای ساده می‌باشند. بعضی از زواید در نوك دو‌شاخه‌ای هستند. بیشتر زواید بدون دیواره و برخی نیز دارای یك دیواره عرضی می‌باشند. طول زواید كوتاه است و حداكثر طول آن به اندازه قطر كلیستوتسیوم‌ها می‌رسد. زواید بی‌رنگ و بعضی در سمت پایه كمی مایل به قهوه‌ای هستند. اندازه كلیستوتسیوم‌ها 257-212 میكرومتر، اندازه آسكها 163-112×53-34 میكرومتر، اندازه آسكوسپورها 50-27×29-18 میكرومتر، اندازه كنیدی‌ها 52-40×23-16 میكرومتر، طول زواید آسكوكارپ 197-23 و قطر آنها 10-4 میكرومتر می‌باشد. آسكها بیضوی كشیده و دارای پایه هستند. تعداد آسكهای داخل هر كلیستوتسیوم بین 28-22 عدد متغیر است و داخل هر كدام دو عدد آسكوسپور وجود دارد. آسكوسپورها تخم‌مرغی تا بیضوی كشیده هستند. فرم غیر‌جنسی به صورت Oidiopsis بوده و در انتهای هر كنیدی‌بر، یك عدد كنیدی وجود دارد. این اولین گزارش از قارچ فوق در ایران به عنوان عامل مولد سفیدك پودری روی این سه گیاه مرتعی در مراتع استان لرستان می‌باشد.    

Three range plants infected with powdery mildew were collected from Hirab area in Boroujerd, Lorestan province. Following identification of the host plants as Circium adancum Fisch & C.Mey., Centaurea solstitialis L. and Astragalus kirrindicus Boiss, slides of fungus organs in lactophenol anilin blue solution were prepared and micrometry was performed on 100 of any organs, including cleistothecium, asci, ascospores and conidium with the calibrated BH2 microscope. All characters of the fungal organs were registered and the shape of the organs were drawed using drawing tube. The fungi was identified as Leveillula taurica (Lev.) arnaud, using the identification key of Braun (1987) causing powdery mildew on all the above mentioned range plants. This is the first report of L. taurica causing powdery mildew on the three range plants in Iran.