اولين گزارش از وجود سفيدك پودري راشLeveillula taurica روي گياه دارويي Ononis spinosa در ايران

First report on occurrence of Leveillula taurica on Ononis spinosa in Iran

گیاه دارویی انگشتی Ononis spinosa L. مبتلا به سفیدك پودری از مراتع منطقه گاماسیاب در مرز استان‌های لرستان و همدان جمع‌آوری شد. از اندامهای قارچ داخل محلول لاكتوفنل آنیلین‌بلو پرپاراسیون‌های میكروسكپی تهیه شد. تعداد 100 عدد از هر كدام از اندامهای قارچی شامل كلیستوتسیوم، آسك، آسكوسپور و كنیدی با میكروسكپ المپوس BH2 كالیبره شده، میكرومتری گردید. تمام مشخصات مورفولوژیكی میكروسكپی مشاهده شده اندامها یادداشت و شكل اندامهای قارچی هم با دستگاه دراوینگ تیوپ ترسیم و با استفاده از كلید Braun (1978) شناسایی و مشخص شد كه گونه Leveillula taurica عامل بیماری است كه برای اولین بار از روی این گیاه از ایران گزارش می شود. گیاه داروییL. Ononis spinosa گیاهی پایا و علفی از تیره Papilionaceae با ارتفاعی در حدود 60-20 سانتیمتر، خاردار، برگها تخم مرغی پهن و دراز با سه برگچه، فاقد دمبرگ و دارای میوه نیام است. این گیاه در استان لرستان در زمینهای بایر و باغات به صورت علف هرز و در عرصه منابع طبیعی در مناطق مرطوب و كنار آبراهه‌ها، سرابها و چشمه‌ها پراكنش دارد و در ارتفاعات مختلفی از استان، از مناطق پست (42 متر از سطح دریا) تا ارتفاعات (2000 متر از سطح دریا) رویش دارد. ریشه این گیاه گلوكزیدهایی به اسامی اونون، انونین، پزودواونونین، نوعی الكل، تانن، اسید سیتریك و املاح معدنی دارد. ریشه این گیاه در گذشته برای امراض سنگ كلیه، التهاب مخاط مثانه، یرقان، نقرس و روماتیسم‌های مزمن مورد استفاده قرار می‌گرفته ‌است. برگ و گل آن ادرار‌آور بوده و استعمال خارجی جوشانده اندامهای هوایی آن اثر ضد عفونی كنندگی دارد (زرگری، 1370). تاكنون در ایران از روی .Ononis sp گونه Erysiphe cruchetiana Blumer در منطقه همدان و از روی Ononis leiosperma Boiss گونه Leveillula taurica در منطقه كرج  و از روی Ononis spinosa L. گونه E. cruchetiana از همدان گزارش شده است (ارشاد، 1374). ضمن بررسی وضعیت این گیاه مشخص شد كه مهمترین عامل خسارتزا، بیماری سفیدك پودری است. این بیماری در اثر قارچهای راسته Erisiphales بوجود می‌آید كه به صورت پوشش سفید كركی سطح اندامهای گیاهی را می‌پوشاند (شكل1). در نیمه دوم سال اجسام سیاهی كه فرم جنسی قارچ عامل بیماری می‌باشد، داخل پوشش سفیدرنگ تشكیل می‌شود. ضمن بازدید از مناطق مختلف استان مشخص شد كه این بیماری در جاهای مختلفی از جمله در كناره آبراهه‌ها و مناطق مرطوب وجود دارد. از گیاهان آلوده به این بیماری نمونه‌برداری صورت گرفت و از اندامهای قارچ نمونه‌های بیمار، پرپاراسیونهای میكروسكپی تهیه و قارچ عامل بیماری به شرح زیر شناسایی شد. در بررسیهای میكروسكپی انجام شده، قارچ عامل سفیدك پودری روی گیاه  Ononis spinosa، دارای میسیلیومهای پایا بوده، كلیستوتسیومها به صورت تكی داخل میسیلیوم وجود دارند، به طوری‌كه در زیر بینوكولر به زحمت دیده می‌شوند. رنگ كلیستوتسیوم‌‌ها از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای كاملاً تیره متغیر است و در سطح كلیستوتسیومهای روشن‌تر، سلول‌ها كاملاً مشخص و شكل نامنظم دارند (شكل2). طول زوائد كلیستوتسیوم از قطر كلیستوتسیوم كوچكتر بود كه اكثراً بدون انشعاب و به‌ندرت انشعاب نامنظم (دو شاخه) دارند (شكل3). زوائد كلیستوتسیوم قهوه‌ای روشن و بدون دیواره می‌باشند. آسكها بیضوی پایه‌دار و به‌ندرت كشیده پایه‌دار و بعضی بدون پایه یا دارای پایه كوتاه هستند (شكل4). بیشتر آسكوسپورها تخم‌مرغی و به‌ندرت گرد اند، اندازه كلیستوتسیومها 205-90 میكرومتر، آسكها 130-58 × 54-27 میكرومتر، آسكوسپورها 40-21 × 28-11 میكرومتر و كنیدیها 70-40 × 20-11 میكرومتر هستند (شكل5). قارچ عامل بیماری این گیاه طبق كلید Braun (1978) گونه Leveillula tauricaتشخیص داده شد كه ارشاد (1374) از این گیاه گونه Erysiphe cruchetiana را گزارش كرده بود.    

Ononis spinosa was collected from rangelands of Gamasiab area. This plant was infected by powdery mildew. One hundred of any fungal organs including clistothecia, asci, ascospores and conidia, were micrometried by the calibrated Olympus BH2 microscope. All characters of the organs were recorded and drawn using a drawing tube. The species was further identified as Leveillula taurica using Braun key (1979). This is the first report of the fungus on Ononis spinosa from Iran.