بررسي مقاومت نسبي گونه‌هاي مهم اكاليپتوس به بيماري خشكيدگي سرشاخه و زوال ناشي از قارچ Nattrassia mangiferae در استان خوزستان

Evaluation of relative resistance of Eucalypt species to decline disease caused by Nattrassia mangiferae in Khozestan province

بیماری زوال و خشكیدگی سرشاخه، مهمترین بیماری درختان اكالیپتوس در استان خوزستان است. برای بررسی مقاومت گونه‌های مهم اكالیپتوس، از میان گونه‌های موجود، چهار گونه و یك پروونانس شامل Eucalyptus camaldulensis,  E. camaldulensis 9616, E. sargentii, E. microtheca, E. gillii كه دارای صفات مطلوبتری بودند، به دو روش شاخه‌های بریده شده در آزمایشگاه و آلوده‌ كردن نهالها در گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در روش شاخه‌های بریده شده از هر گونه، هشت سرشاخة‌ تقریباً همسن به قطر یك سانتیمتر و طول 25 سانتیمتر تهیه گردید. پس از ضدعفونی سطحی با الكل سفید، در وسط هر قطعه به وسیلة چوب‌پنبه سوراخ‌كن دیسكی از پوست به قطر 5 میلیمتر تا سطح لایة كامبیوم برداشته شد.‌ مایه‌زنی با قراردادن دیسكهای هم‌ اندازه از حاشیه پرگنه در حال رشد، جدایه ADS4 (بدست آمده از گونه E. sargentii بیمار، از دب حردان اهواز) روی هر شاخه انجام گرفت. محل  مایه‌زنی با یك لایه پارافیلم و دو لایه چسب كاغذی پوشانده شد. شاخه‌های مایه‌زنی شده در ظرف‌های پلاستیكی قرار داده شده و در انكوباتور در دمای 1 ±35 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 5 ±85 درصد به مدت دو هفته نگهداری شدند. در روش آلوده كردن نهالها، از هر گونه اكالیپتوس مورد آزمایش 8 نهال سالم و شاداب انتخاب و روی ساقه هر نهال با فاصلة‌ 15 سانتیمتری از سطح گلدان دیسكی به قطر 5 میلیمتر برداشته و عملیات مایه‌زنی و انكوباسیون مشابه روش شاخه‌های بریده انجام گردید. در تیمار شاهد به همان ترتیب و فقط دیسكی از محیط كشت P.D.A. بدون قارچ مورد استفاده قرار گرفت. پس از پایان مدت آزمایش، پوست قطعات و نهالهای مایه‌زنی شده را برداشته تا حاشیة زخم‌ها مشخص شد. سپس حاشیة زخم‌ها روی طلق شفاف پلاستیكی ترسیم و به كاغذ سفید منتقل گردید. با استفاده از پلانیمتر دیجیتال مساحت زخم‌ها اندازه ‌گیری شد و میانگین اندازة زخم‌ها مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج این بررسی بر اساس میزان پوسیدگی ایجاد شده توسط قارچ عامل بیماری بر روی گونه‌های مورد آزمایش محاسبه گردید و مشاهده شد كه در سطح 1% اختلاف معنی‌دار دارند. با نمونه برداری از حاشیه زخم‌های ایجاد شده روی گونه های مورد آزمایش و كشت بر روی P.D.A، قارچ مایه‌زنی شده دوباره جدا سازی گردید. در این بررسی از میان درختان اكالیپتوس مورد آزمایش در هر دو روش، گونه‌های سارجنتی و كامال دولنسیس معمولی مقاومت بیشتری از گونه‌های میكروتكا،‌ ژیلی و كامال دولنسیس 9616 نسبت  به قارچ N. mangiferae نشان دادند. مقاومترین گونه سارجنتی و حساسترین آنها پروونانس كامال دولنسیس 9616 بوده است.    

Decline and dieback is the most important diseases of eucalypt trees in Khuzestan province. In order to determine disease resistance of existing eucalyptus, four species and one provenance include Eucalyptus camaldulensis, E. camalulensis 9616, E. sargentii, E. microtheca and E. gillii, were evaluated using two different methods of “detached stems technique” and “seedling infection”. In detached stems technique, 8 branches (1 cm.diameter and 25 cm. length) from each species were selected and following surface sterilization with ethanol, five mm diameter bark disks were removed and inoculated centrally with a disk of agar carrying mycelium of highly virulent fungus obtained from diseased E. sargentii in Dobb-Hardan of Ahwaz. In the infection seedling method, 8 seedlings from each cited species were selected and wound-inoculated on stems. The rest procedures were the same as the previous technique. Each non-inoculated control plant received a P.D.A. disk. Wounds of two tests were covered with parafilm and sealed with adhesive tape. Eight replicate branches of each treatment were incubated at 35 ± 1 °C with R.H. 80 ± 5. At the end of two weeks of incubation period, the bark was removed and lesions on the cambium were examined, transferred to paper and their sizes were measured and analyzed. Of the Eucalyptus trees evaluated in this study, E. sargentii and E. camaldulensis showed higher resistance than E. microtheca, E. gillii and E. camaldulensis 9616 in both methods mentioned. According to the results, resistance reaction of all species to N. mangiferae were the same in both methods. The most resistant species was E. sargentii while, E. camaldulensis 9616 was very susceptible species.