گزارش قارچ بيمارگر حشرات Paecilomyces lilacinus از روي سوسك سرشاخه خوار رز Osphranteria coerulescens در ايران

Report of the entomopathogen fungus Paecilomyces lilacinus on Osphranteria coerulescens from Iran

سوسك سرشاخه خوار گلسرخیان به درختان میوه دانه دار و هسته دار مخصوصا تیره رزاسه حمله می كند. خسارت اصلی مربوط به لاروهای این آفت است كه با تغذیه از قسمت مركزی شاخه ها و ایجاد كانالهایی در آن, موجب قطع شدن آوندها و مختل شدن جریان شیره نباتی شده و در نتیجه برگها و شاخه ها پلاسیده و سپس خشك می گردد (اسماعیلی,1375). در بررسیهای انجام شده روی این حشره در منابع موجود تاكنون از عوامل بیمارگر گزارشی ارائه نشده است. بررسی هایی كه طی سال 1383 روی این آفت انجام شد منجر به جداسازی و شناسایی گونه ای قارچ از جنس Paecilomyces گردید. گونه های مختلفی از این جنس به عنوان بیمارگر حشرات ونیز دارای اثر كنترل كنندگی روی برخی از نماتدها به خصوص گونه های Meloidogyne در بعضی از كشورها گزارش گردیده است (Vyas et al., 1997). به منظور شناسایی قارچ، در نیمه اول اسفند ماه سال 1383 شاخه های آلوده به آفت به آزمایشگاه منتقل و نسبت به ثبت تعداد لاروهای مرده و زنده به تفكیك ژنوتیپهای گل محمدی اقدام گردید. با كشت نمونه های لاروی آلوده سوسك سرشاخه خوار گلسرخیان((Osphranteria coerulescens روی محیط كشت PDA، پرگنه های قارچ ظاهر گردید. پس از جداسازی و خالص سازی به روش تك اسپور، نسبت به شناسایی دقیق قارچ اقدام گردید. روی بدن لاروهای آلوده, میسلیومهای سفید رنگ قارچ با چشم غیر مسلح قابل رویت بودند. پرگنه قارچ روی محیط كشت PDA مخملی به رنگ صورتی مایل به بنفش با حاشیه سفید رنگ می باشد. قطر پرگنه در دمای 24 درجه سانتی گراد در مدت 7 روز 30-35 میلیمتر بوده است. هیفهای قارچ بی رنگ و پراكنده بوده و كمی در محیط كشت فرو رفته اند. كنیدی برها بیرنگ و طویل بوده , طول كنیدی برها 300-400 میكرومتر و عرض آنها 2-3 میكرومتر است. كنیدی برها دارای شاخه های جانبی بوده و فیالیدها در انتهای كنیدی برها تشكیل می شوند (شكل شماره 1). فیالیدها در قاعده متورم و در انتها باریك شده و دارای گردن بلندی هستند. فیالیدها به صورت دوتایی یا خوشه ای در انتهای كنیدی برها تشكیل می شود. طول فیالیدها 6-10 میكرومتر است. كنیدی ها به صورت زنجیرهای طویل و به اشكال بیضی با دو انتهای تیز یا تا حدودی دوكی شكل و بی رنگ بوده و سطح آنها صاف است (شكل 1). رنگ اسپورها در حالت توده ای روی محیط كشت به رنگ صورتی مایل به بنفش می باشد. اندازه كنیدی ها 2*85/2 میكرومتر و به طور متوسط 2*5/2 میكرومتر است. با توجه به مشخصات ماكروسكوپی و میكروسكوپی قارچ بدست آمده و بخصوص رنگ پرگنه (توده كنیدی) و شكل فیالیدها با گردن بلند كه از ویژگی های جنس Paecilomyces است و همچنین بر اساس نوشته Pitt and Hocking (1985) قارچ بدست آمده تحت نامPaecilomyces lilacinus (Thom) Samson (Eurotiales: Trichocomaceae)  شناسایی و معرفی گردید. این قارچ برای اولین بار در ایران و جهان از روی لاروهای سوسك شاخك بلند گلسرخیان جداسازی و گزارش می شود. بر اساس نمونه برداریهای انجام شده مرگ و میر طبیعی لاروها بر اثر عامل بیماریزا 73/1 درصد تعیین شد كه بیشتر روی  ژنوتیپهای 11 و 13 و 19 مشاهده شد. میزان لاروهای آلوده به قارچ در ژنوتیپهایی كه شاخه های آنها به طور عمودی واقع شده بودند نسبت به ژنوتیپهایی كه شاخه های آنها به طور افقی قرار گرفته بودند، بیشتر بود. این نتیجه گیری را می توان با میزان نزولات جوی بخصوص برفهای فراوان باریده شده در زمستان سال 1383 و نفوذ رطوبت در داخل كانالهای لارو در این ژنوتیپها مرتبط ساخت كه شرایط را برای رشد قارچها فراهم كرده است. بر اساس منابع موجود دامنه میزبانی قارچ Paecilomyces lilacinus نسبتاً وسیع می باشد.در سال 2000 این قارچ همراه با قارچهای Beauveria bassiana وB. brongniartii از روی ساقه خوار قهوه  Hypothenemus hampei از كشور اسپانیا گزارش شده است .(Valderrama et al., 2000) این قارچ برای كنترل نماتد ادویه جات در كشور هند مورد استفاده قرار گرفته است (Anandaraj & Peter, 1996). در برزیل در سال 1994 روی Anastrepha fraterculus (Carneiro & Salles, 1994) و در سال 1997 علیه آفت گلخانه‌ای Liriomyza bryoniae از این قارچ استفاده شده است (Borisov & Ushchekov, 1997). در سال 1997 روی پروانه Galleria mellonela و در هند برای اولین بار روی Andraca bipunctata دیده شده است (Debnath, 1998). در سال 1999 این قارچ روی شته  Cardamom vein كه یك شته ناقل ویروس است گزارش شده است (Mathew et al., 1999).  

During the research carried out on evaluating the resistance and susceptibility of different genotypes of damask rose; Rosa damascene against Osphranteria coerulescens, and efficacy of associated natural enemies, white mycelia of a fungus was observed on dead larvae of the pest. Infected branches carrying pest larvae were cut and transferred to the laboratory in late winter 2005. The branches were opened and number of the dead larvae was recorded for every genotype.The fungus was cultured on PDA media and was purified later by single spore method. According to macroscopic and microscopic characteristics, especially color of fungi colony and form of phialids, the fungus was identified as P.liliacinus (Thom) Samson. This fungus is reported for the first time from Iran and pathogencity of the fungus on Osphranteria coerulescens larvae is reported for the first time in Iran as well as the world.