تبيين پيامدهاي گفتمان جهاني گرايي بر الگوي حكمروايي قلمرويي كلانشهرها (نمونه موردي: كلانشهر تهران)

Explaining the consequences of Globalism discourse on the pattern of metropolises’ territorial governance (Case Study: Tehran Metropolis)

در سالهای اخیر گفتمان جهانی گرایی به گفتمان غالب در بسیاری از كشورها تبدیل شده و الگوهای حكمروایی حاكم بر فضای جغرافیایی را با میانجی گری دولت در سطوح مختف فضایی متأثر كرده است. براساس این چشم انداز، هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین پیامدهای گفتمان جهانی گرایی بر الگوی حكمروایی قلمرویی كلانشهر تهران است. با توجه به هدف پژوهش، روش تحلیل گفتمان انتقادی كه یك روش كیفی به شمار می رود، برای تحلیل داده ها استفاده شده است. تحلیل گفتمانی برنامه های توسعه كشور نشان می دهد كه ساختارهای خاص و كلان اقتصادی، به ویژه استمرار كسری بودجه، افزایش تورم و افزایش مخارج عمومی به تدریج و در فاصله زمانی 1392-1368 باعث مفصل بندی، نهادینه سازی و عملیات سازی مولفه های گفتمان جهانی گرایی در برنامه های توسعه ملی شده است. دولت براساس این گفتمان به تدریج از تأمین برخی خدمات عمومی عقب نشینی و آنها را به شهرداری تهران واگذار كرد. انتقال مسئولیت های مالی و مدیریتی از دولت به شهرداری باعث شده است كه شهرداری به دلیل محدودیت های مالی و فقدان سازماندهی تشكل های اجتماعی ضدرانت شهری به سوی الگوی مدیریت شهری رانتیر حركت كند و به تبع آن، ویژگی قلمرومندی شهرداری تشدید و كاركرد فضا در نظام معادلات مالی آن برجسته شود. در این میان، كدگذاری و مونتاژ قلمروی از طریق برنامه های توسعه شهری ابزار اصلی شهرداری برای راهبرد قلمروسازی و پاسخ به ویژگی تشدیدشونده قلمرومندی است. شهرهای موجود در ناحیه كلانشهری تهران نیز برمبنای همین منطق گفتمانی برای تصرف فضا رقابت می كنند و این فرایند باعث می شود كه دستیابی به الگوهای مشاركتی برای حل مسائل منطقه ای را دشوار می كند.

Globalism discourse has been becoming a dominant discourse in many countries and has been influenced governance patterns in different spatial levels through state intermediation in recent years. According to this perspective, the primary aim of this article is to explain consequences of Globalism discourse on the pattern of territorial governance of Tehran metropolis. For the purpose of this article, Critical Discourse Analysis which is a qualitative method has been used for data analysis. Discourse analysis of national development plans shows that particular macro-economic structures and condition, especially decreasing economic growth coupled with increasing fiscal deficits, uprising inflation and expanding public expenditures has gradually forced State to shift form Developmental State discourse to Globalism State discourse through discursive articulation, discursive institutionalization and discursive operationalization processes during 1990-2014. According to Globalism discourse, State has gradually retreated from the provision of some public goods and transferred them to Tehran Municipality. Transfer of financial and administrative responsibilities from State to the Municipality has led it to rentier urban management model because of transferred financial constraints and lack of anti-rent urabn movements. Consequently, these processes intensify the Municipality’s territoriality and then, give emphasis to space and territory in the Municipality’s financial system. Territorial coding and territorial assemblage are two main instruments of the Municipality for territorialization strategies, for reaction to its increasing territoriality and for capturing more spatial territory. Existing cities in Tehran metropolitan area compete to capture more space in the same way, making it difficult to achieve a participatory management model of regional issues.