ضرورت‌هاي نظارت اخلاقي بر وضعيت كار با حيوانات آزمايشگاهي در كشور

Necessities for ethical supervision on laboratory animal researches in Iran

مقدمه و هدف: امروزه ساختارهاي قانوني براي نظارت اخلاقي بر تحقيقات حيوانات آزمايشگاهي در بسياري از كشورها شكل گرفته‌اند. فرضيه پژوهش حاضر اين بود كه چنين ساختارهايي در كشورمان به‌خوبي توسعه نيافته، لذا هدف پژوهش حاضر اين است كه ضرورت نظارت اخلاقي بر تحقيقات حيواني را از دو رويكرد اخلاق علمي و اخلاق ديني بررسي نمايد. مواد و روش‌ها: پايگاه‌هاي نمايه SID و PubMed براي يافت مستندات مربوط به قوانين و شرايط كار با حيوانات آزمايشگاهي در كشور جست‌وجو شد. مستندات مرتبط غربال شده و به مطالعه و فيش‌برداري از آن‌ها اقدام گرديد. روش‌هاي نظارت اخلاقي بر كار با حيوانات آزمايشگاهي در چند كشور نمونه بررسي شد. قوانين و روش نظارت بر كار با حيوانات آزمايشگاهي در كشورمان با كشورهاي منتخب مقايسه شد و پس از اطمينان از صحت فرضيه اول پژوهش، مباني علمي و اخلاق ديني در كار با حيوانات آزمايشگاهي ارايه شدند. نتايج: در بررسي پايگاه SID و PubMed تعداد 26 مقاله يافت شد كه پس از غربالگري، 12 مقاله وارد مطالعه شدند. دو مقاله مندرج در پايگاه PubMed عمدتاً به انتشار نتايج اقدامات پژوهشگران كشور در ايجاد و توسعه قوانين نظارت بر تحقيقات حيواني پرداخته بودند. موضوع ساير مقالات به دو دسته تقسيم شد: 1. حقوق و وضعيت رفاه حيوانات آزمايشگاهي؛ 2. تدوين كدهاي كار با حيوانات آزمايشگاهي. در مقالات گروه 1 تناقضاتي بين نتايج پژوهش‌هاي مختلف در رابطه با وضعيت رفاه حيوانات آزمايشگاهي ديده شد. در مقالات گروه 2 كدهاي اخلاقي ارزشمندي براي كار با حيوانات آزمايشگاهي ارايه شده است، ليكن كدهاي مذكور فاقد پشتوانه اجرايي قانوني يافته شد و مطابق نتايج ساير پژوهش‌ها، مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته بود. مقايسه نتايج فوق با وضعيت نظارت بر كار با حيوانات آزمايشگاهي در چند كشور منتخب دلالت بر صحت فرضيه اول پژوهش حاضر داشته، و به‌نظر رسيد كه نظارت اخلاقي بر تحقيقات حيواني در كشور حسب استانداردهاي بين‌المللي توسعه نيافته است. متعاقباً مباني علمي در سه بخش جايگزيني، كاهش و بهينه‌سازي كار با حيوانات آزمايشگاهي و مباني اخلاق ديني حسب اصول رعايت حقوق پايه حيوانات، پرهيز از رنج بيهوده براي حيوانات، و پرهيز از كشتن بيهوده حيوانات ارايه گرديدند. نتيجه‌گيري: با وجود تدوين كدهاي كار با حيوانات آزمايشگاهي در كشور، پشتوانه قانوني مناسب براي اجراي آن‌ها وجود ندارد. با عنايت به اصول علمي و اخلاق ديني، لازم است موضوع قانونمندشدن نظارت اخلاقي بر كار با حيوانات آزمايشگاهي مورد توجه جدّي قرار گيرد.

Background and Objective: In order to ethically supervise laboratory animal (LA) researches, various regulatory structures (RS) are developed in many countries. Our primary hypothesis was that these RS are not well developed in Iran, therefore, we aimed to propose the principles of developing these RS in our country, based on scientific principles and religious morals. Materials and Methods: Two scientific databases (SID and PubMed) were searched for literatures relevant to regulations and welfare regarding LA in Iran. Regulations on LA research in 4 selected countries (USA, Canada, UK, and Australia) were studied and compared with those of Iran. Following asserting the trueness of our primary hypothesis, we proposed a scientific and religious moral basis for research on LA in Iran. Results: Twelve articles met the inclusion criteria for our study. Two PubMed articles had mainly discussed the endeavours made for developing LA regulations and welfare in the country. We classified the rest of the articles into two groups: A) articles concerning the welfare of LA; B) articles concerning the development of ethical codes of conduct for the care and use of LA. In group A, there were a contrast between the results of various studies, leading us to an unclear view of LA welfare in the country. In group B, although invaluable codes were already developed, there was a lack of executive support for them and results of other studies showed the aforementioned codes were routinely neglected by researchers. We proposed two main bases for developing RS in our country based on scientific principles (Replacement, Reduction and Refinement) and religious morals (observing the basic needs of animals, avoiding unnecessary harm to animals, avoiding unnecessary loss of animals in research). Conclusion: Despite the development of ethical codes of conduct for care and use of LA in Iran, an effective executive support for them is yet to be developed. According to the scientific principles and religious morals, it is necessary to take serious attention for implementing regulatory acts for supervising LA research in the country.