تغيير اقليم، خشكسالي و تنگدستي در ايران: نگاهي به آينده

Climate Change, Drought and Poverty in Iran: A Perspective of Future

تغيير اقليم و خشكسالي‌هاي ناشي از آن، بزرگترين چالش حال حاضر و آينده كشاورزي ايران محسوب مي‌شود. با توجه به اين ‌كه تلاش براي افزايش توان بازگشت‌پذيري جامعه در رو به رو شدن با تغيير هاي اقليمي، نيازمند شناخت جامع اين پديده و اثرهاي ناشي از آن مي‌باشد، در اين مقاله نسبت به ارايه مدل مفهومي‌ تغيير اقليم، تنگدستي و آسيب‌پذيري اقدام شده است. بر مبناي اين مدل مفهومي، مجموعه‌اي از عوامل طبيعي و بشرساز، زمينه هاي تغيير اقليم را فراهم ساخته‌اند كه در اين ميان، تاثير سازه‌هاي انساني در شكل‌گيري روند كنوني دگرگوني اقليم به سزا بوده است. همچنين در حالي‌كه انتشار گازهاي گلخانه‌اي منجر به گرمايش زمين و افزايش احتمال وقوع خشكسالي و طغيان رودخانه‌ها در مناطق خشك و مرطوب گرديده است، عزم جدي براي كاهش توليد گازهاي گلخانه‌اي وجود ندارد. به همين دليل، كشورهاي در حال‌ توسعه و جوامع داراي اقتصاد متكي بر منابع طبيعي به ميزان قابل‌توجهي زير تاثير اثرهاي ناشي از تغيير اقليم قرار خواهند گرفت كه از آن جمله مي‌توان به كاهش توليد غذا و افزايش تنگدستي اشاره نمود. از سوي ديگر واكاوي تاريخي منابع آب در ايران نشانگر آن است كه پايداري ذاتي حاكم بر اين منابع از ميان رفته است و در حال حاضر كشور در مرحله بحران آب قرار دارد. به نحوي‌كه كاهش شديد ذخاير آبي، كاهش دسترسي كشاورزان به منابع آب كشاورزي و اختلال‌هاي زيست‌محيطي ايجاد شده در اين منابع، توانايي كشاورزان براي مديريت آب را كاهش داده و بازگشت‌پذيري سيستم آب كشور به حالت طبيعي را دشوار نموده است. همچنين مطابق پيش‌بيني‌ها، افزايش فراواني وقوع و شدت خشكسالي در آينده، موجب تشديد بحران آب در ايران خواهد شد. افزايش جمعيت، كاهش سرانه منابع آب، كاهش امكان افزايش سطح زيركشت، كاهش نقش نفت و افزايش شكاف طبقاتي در جامعه نيز ناامني غذايي و تنگدستي فزاينده را به همراه خواهد داشت. بنابراين، تدوين برنامه‌اي يكپارچه به منظور سازگاري با خشكسالي‌هاي آينده الزامي مي‌باشد.

Climate change and water scarcity is the most important current and future challenge of Iran’s agriculture. Improving the resilience of climate depended socio-economic systems depends on understanding the climate change and it impacts. Therefore, the aim of this paper is to use available literature to develop a conceptual model to explain the link between climate change, poverty and vulnerability in developing countries including Iran. The conceptual model proposed by this study provides a clear and visual understanding of the processes involved. The phenomenon of climate change is happening and we will observe changes in average climatic conditions, climate variability, frequency and magnitude of extreme events such as heat stress, drought and flooding. The causal conditions of climate change are both natural and anthropogenic. The anthropogenic or human induced change is of great importance because they are responsible for unprecedented current and future climate change. Most predictive models indicate that the consequences of climate change for developing countries are increasing poverty and food insecurity. Historical analysis of Iran’s agricultural water resources indicated that the intrinsic sustainability of water resources has been lost and the country is facing water crisis. Farmers’ capacity for sustainable water management has reduced and it seems difficult for the waster system of the country to remain resilient. Population increase, decrease of per capita available water resources, reduction of possibility to increase cultivation area and increase in socioeconomic disparities will contribute to poverty and food insecurity. Therefore an integrated drought mitigation action plan is needed to improve the copying ability of agricultural socioeconomic systems of Iran.