فقر آموزشي و عوامل تعيين كننده آن در جامعه روستايي ايران

Educational Poverty and Its Determinants in Rural Society of Iran

«آموزش» ابزاري حياتي براي بهبود آسايش و ريشه كني فقر كشورها و راهبردي جهاني براي كاهش فقر به شمار مي‏رود. هدف مطالعه حاضر بررسي وضعيت فقر آموزشي و عوامل تعيين‏كننده آن در سطح جامعه روستايي كشور است. بدين منظور، از نسبت سرشمار فقر و نسبت شكاف فقر آموزشي در سه سطح آموزشي استفاده شد. آمار و اطلاعات مورد استفاده مربوط به طرح هزينه و درآمد خانوارهاي روستايي كشور بوده كه از سوي مركز آمار ايران در سال 1392 جمع آوري شده است. نتايج بر اساس نسبت سرشمار فقر نشان داد كه نرخ فقر آموزشي در جامعه روستايي كشور در سطوح تحصيلي ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان، به‏ترتيب، 96/0، 36/17 و 61/9 درصد بوده و در مجموع، حدود يك چهارم خانوارهاي روستايي از توانايي لازم براي بهره مندي مناسب از آموزش رسمي برخوردار نيستند. همچنين، نتايج بررسي شكاف فقر آموزشي نشان داد كه عمق فقر آموزشي در سطح خانوارهاي روستايي به‏تفكيك سطوح تحصيلي يادشده، به‏ترتيب، 27/0، 61/8 و 65/6 درصد بوده و به‏طور كلي، شكاف پانزده درصدي فقر آموزشي در خانوارهاي روستايي كشور حاكم است. افزون بر آن، نتايج مدل توبيت نشان داد كه افزايش بعد خانوار، افزايش خانوارهاي با سرپرست زن، و متاهل بودن سرپرست خانوار در جامعه روستايي موجب افزايش فقر آموزشي، و افزايش سن، درآمد سالانه و باسواد بودن سرپرست خانوار موجب كاهش فقر آموزشي مي‏شود.

This study aimed at assessing the educational poverty status and examining determinants of poverty in rural society in Iran. For this purpose, poverty headcount ratio and poverty gap ratio in the three educational levels were used. The data related to cost and income of rural households in the country were collected through the data published by Statistics Center of Iran for 2013. The results of poverty headcount ratio showed that the educational poverty rates of 0.96%, 17.36% and 9.61%, respectively, at elementary, middle and high school levels in the Iranian rural society; and generally, about a quarter of the rural households did not suitablely benefit from the formal education. Poverty gap rate also indicated educational Poverty depths by 0.27%, 8.61% and 6.65%, respectively, at elementary, middle and high school levels in the rural society; and generally, there was 15% educational poverty gap among the rural households. In addition, tobit model results showed that increase in household size, female-headed households and married headed households would increase the educational poverty; and increase in age and annual income of the households and also literacy level of household heads would decrease the educational poverty in the rural society.