طراحي و روان سنجي ابزار سنجش سواد سلامت نوجوانان

The Health Literacy Measure for Adolescents (HELMA): Development and psychometric evaluation

سواد سلامت عموما به معناي توانايي افراد براي دسترسي به اطلاعات سلامت و استفاده از آن به منظور تصميم‌گيري مناسب در زمينه حفظ و ارتقاي سلامت است. طراحي ابزار براي سنجش سواد سلامت اخيرا محققان را در سراسر دنيا به خود مشغول ساخته است و به رغم مطالعات گسترده در رابطه با سواد سلامت بالغان، به سواد سلامت نوجوانان كمتر توجه شده‌است. اين مطالعه اولين تلاش براي طراحي و روان سنجي ابزاري براي سنجش سواد سلامت نوجوانان ايراني بود كه در دو بخش كيفي و كمي به اجرا درآمد. در مرحله اول، بر اساس داده‌هاي بدست آمده از يك مطالعه كيفي با 67 نوجوان 15 تا 18 ساله و مرور گسترده ادبيات موجود بانك سوالات اوليه شامل 104 گويه در زمينه سواد سلامت طراحي گرديد كه با بررسي مجدد توسط گروه تحقيق تعدادي از گويه ها به دليل پراكندگي و ارتباط كمتر با موضوع حذف شدند. روايي محتوا و روايي صوري ابزار مقدماتي (شامل 81 گويه) توسط گروهي از متخصصان و مصاحبه با نوجوانان ارزيابي شد. پس از بررسي روايي محتوا و اعمال اصلاحات توصيه شده، تعداد عبارات ابزار به 47 عبارت كاهش يافت. سپس با استفاده از يك مطالعه مقطعي بر روي 582 نفر از دانش آموزان دبيرستاني در 5 منطقه آموزش و پرورش در شهر تهران كه به صورت تصادفي انتخاب شده بودند، پايايي (همساني دروني و ثبات ابزار)، روايي و تحليل سازه ابزار مورد سنجش قرار گرفت. در تحليل عاملي اكتشافي 44 گويه در 8 عامل بارگذاري شدند كه در مجموع بيانگر 06/55 درصد تغييرات مشاهده شده بودند. ميزان ضريب آلفاي كرونباخ براي براي هريك از عوامل قابل قبول بود. آزمون مجدد پرسشنامه با فاصله دو هفته نيز ثبات پرسشنامه را تاييد كرد. پرسشنامه نهايي با 44 عبارت در 8 حيطه شامل دسترسي، خواندن، درك، ارزيابي، استفاده، ارتباط، خود كارآمدي و محاسبه به عنوان ابزاري روا و پايا براي سنجش سواد سلامت نوجوانان تاييد شد.

Objective (s): Health literacy usually refers to personal competencies for access to, process and use of health information and services to make sound decisions and maintain good health. The aim of this study was to develop and evaluate the psychometric properties of Health Literacy Measure for Adolescents (HELMA). Methods: This study consisted of two qualitative and quantitative phases. In the qualitative part, in-depth interviews with 67 adolescents aged 15-18 were performed to generate initial item pool. Then content validity and face validity of items were assessed through expert panel review and interview with adolescents. In quantitative part, to describe psychometric properties of the scale, validity, reliability (internal consistency and test-retest) and factor analysis were assessed. Results: In qualitative stage, an item pool with 104 items was generated which after content validity decreased to 47 items. In quantitative part, 582 adolescents aged 15-18 participated in the study with mean age 16.2 year. 51.2% of participants were females. In principal component factor analysis, 8 factors loaded that accounted for 55.06% of observed variance. Reliability has been approved by ?=0.93 and test-retest of the scale with 2-weeks intervals indicated an appropriate stability for the scale (ICC=0.93). Final questionnaire had been approved with 44 items in eight domains of gain access to, reading, understanding, appraise, use, communication, self- efficacy and numeracy. Conclusion: The Health Literacy Measure for Adolescents (HELMA) is a valid and reliable instrument for measuring health literacy of adolescents aged 15-18 that can evaluate different level of functional, interactive and critical health literacy in adolescents.