اسرار بلاغي استفهام در قرآن كريم

Rhetorical Mysteries of Interrogation in the Noble Quran

بلاغت، به معناي مطابقت كلام با مقتضاي حال مخاطب، هماره به عنوان يكي از جلوه هاي اعجاز و هماورد ناپذيري قرآن، مطرح بوده است. علم معاني، در جهت شناخت دقيق ابعاد مختلف بلاغت كلام به صورت عام و كلام الهي به صورت خاص، پديد آمده است. اين علم، كلام را به لحاظ افاده معاني ثانوي و تبعي، موضوع خود قرار داده و براي اين هدف، انواع مختلف كلام، چه خبر و چه انشا را بررسي مي‌كند. در اين ميان، انشا بر اين اساس كه آيا براي يافتن مطلوبي القا مي‌شود يا نه، به انشاي طلبي و غير طلبي تقسيم مي‌گردد. انشا هاي طلبي، به دليل افاده معاني ثانوي، در علم معاني از اهميت بالايي برخوردارند. استفهام يكي از اقسام پركاربرد اين انشا است كه در قرآن نيز فراوان يافت مي‌شود و بررسي معاني ثانوي آن بي شك در آشكار نمودن بلاغت و اعجاز قرآن اثرگذار است. بررسي مهم ترين جمله هاي استفهامي قرآن، روشن مي‌سازد كه تنها نوزده مورد از استفهام‌هاي قرآن در معناي حقيقي، يعني طلب علم، به كار رفته و بيشتر آن‌ها در معاني مجازيي چون انكار ابطالي، انكار توبيخي، تقرير، نفي، تعجب، ترغيب و تسويه كاربرد داشته‌اند.

Rhetoric – which means correspondence of discourse to the conditions of the audience – has always been considered as the manifestation of the Quran’s inimitability and matchlessness. Accordingly, semantics has been invented to obtain an exact understanding of the different dimensions of rhetoric in discourse in general, and in the Divine Word in particular. This science sets out to inspect discourse since it conveys a connotative and implicational meaning. To this end, it addresses different kinds of discourse, including statement and composition. The latter can be divided into purposive and non-purposive branches, based on the point that if it is uttered to attain a purpose or not. The purposive compositions are highly important in semantics since they convey connotative meanings. Interrogation is one of the most useful types of this composition, which can be frequently found in the Quran, and examination of its connotative meaning is certainly effective on illumination of the Quran’s rhetoric and inimitability. Investigation of the interrogative sentences of the Quran reveals that only 19 Quranic interrogations have been used in their real meanings, i.e. to know the answer. The remaining majority of the interrogative sentences have been intended to convey figurative meanings like refutation, admonitory denial, tacit approval, rejection, surprise, persuasion, and equalization.