بررسي رويكردهاي جديد ابن مالك در پاره اي از قواعد نحوي

An Investigation of Ibn Malikʹʹs Innovative Approaches Toward Some Syntactic Rules

اگر ابن مالك را به عنوان حلقه اي از زنجيره به هم پيوسته تاريخ نحو مورد ارزيابي قرار دهيم، او را جزو آخرين حلقه هاي زنجيره علماي تحليلگر و نحويان صاحب راي خواهيم يافت؛ چرا كه در روزگار وي، ديگر عصر پي ريزي اصول نحو سپري شده بود و نحويان، چندان حرف تازه اي براي گفتن نداشتند، اما بحث درباره رويكردهاي جديد نحوي ابن مالك، از آن جهت اهميت دارد كه او از سويي به جهت قدرت اجتهادي و تسلطي كه بر مسايل نحوي داشت تا حد امكان توانست آراي نحوي مكاتب سه گانه بصره، كوفه و بغداد را جمع نمايد و دامنه اختلافات بر سر مسايل نحوي را كوتاه كند و از سوي ديگر به واسطه قوه حافظه و آگاهي وسيعي كه بر لغت، كلام عرب و قرا ات شاذ و نادر داشت، توانست با تكيه بر نقل و سماع، در مسايل نحوي به نتايج بصريان برسد. بررسي روش نحوي ابن مالك از بعد سومي نيز حايز اهميت است؛ چرا كه او در انتخاب شواهد نحوي، علاوه بر آيات قرآني و اشعار كهن از احاديث نبوي نيز كمك گرفت، حال آنكه ميان نحويان در اينكه آيا حديث مي تواند شاهد نحوي باشد يا خير، اختلاف نظر وجود داشت.

If we take Ibn Malik as the connecting chain of the interconnected history of syntax, we will find him among the last analytic scholars and theorist grammarians, since in his era, the principles of syntax has been established and grammarians didn’t provide new ideas. But discussion of Ibn Malik’s innovative syntactic approaches is important because of two reasons. Due to his authoritative position and deep understanding of the syntactic issues, Ibn Malik succeeded in accumulating the syntactic views of Basra, Kufa, and Baghdad schools of grammar, and in settling the disputes over syntactic issues. On the other hand, due to his great mind and vast knowledge of Arabic vocabulary, Arabic discourse, and rare Readings of the Quran, as well as his reliance on traditions and audition, he could get the same syntactic results achieved by the scholars of Basra school. Studying Ibn Malikʹs syntactic approach is also important from a third aspect. In addition to Quranic verses and old poems, he used the prophetic traditions as a source of syntactic evidence, while it was disputed among the grammarians that if traditions could be used as so or not.