ملاحظه شهود در آثار هنري و مقايسه با مفهوم آن در نقد عقل محض كانت

Intuition in artworks compared to the Kant’s theories

كشف و شهود از گواراترين و رازآميزترين جلوه‌هاي حيات ديني بشر است. بازشناسي ماهيت و سرشت آن، ارزش معرفتي، سنجه‌هاي تشخيص سره از ناسره در ميان انبوه دعاوي، باعث دلمشغولي بسياري از انديشمندان و خردورزان شده است. اثر هنري با ريشه گرفتن از شهود استعلايي و حسي هنرمند از يكسو و درك آن از سوي مخاطب، جاودان و يگانه مي‌شود. «شهود»، حقيقت ذهن هنرمند و در نهايت حقيقت اثر هنري را آشكار مي‌سازد. مبحث شهود در انديشه بسياري از انديشمندان پرقدر بوده و اين مقاله بر مفهوم شهود در ساختار معرفتي كانت تمركز كرده است. «شهود»، از بنيادي‌ترين مفاهيم فلسفه «ايمانويل كانت» است و تا حد يك زيرساخت، نقش محوري در نظام معرفتي كانت ايفا مي‌كند. كانت بر شهود حسي و قرار‌دادن ذهنيّت به عنوان درون‌مايه اصلي اثر هنري تاكيد دارد و اين نگرش، در شكل‌گيري مكاتب و آثار بزرگ هنري در دوران مدرنيسم و حتي پست‌مدرن راه‌گشا بوده است. در بررسي آثار هنري، حضور و مواجهه شهود در مثلثِ اثر هنري، هنرمند و مخاطب را شاهد هستيم. تاثير شهود در ادراك اثر هنري و روند فهم و درك اثر هنري و آفرينش منسوب به آن نقشي مهم يافته است. اين مقاله در نظر دارد منزلت شهود را در پيدايش آثار هنري مشخص و با استناد به تعريف كانت از مفهوم شهود در نقد اول (نقد عقل محض)، جايگاه آن را در آثار هنري تبيين و آشكار كند. فرضيه مقاله بر اين استوار است كه آثار هنري محصول كشف و شهود بوده و هنرمند با فعل يگانه ذهن خويش، يعني شهود استعلايي دست به خلق اثر هنري زده است. بر‌اساس تعريف كانت از مفهوم شهود در نقد اول، شهود چيزي نيست جز آگاهي مستقيم از معنايي كه در ذهن حاضر است و در شهود هنري اين نگرش كانتي نقشي اساسي دارد و به همراه نبوغ هنرمند به ارتباط و تسخير مخاطب مي‌پردازد. اين پژوهش به شيوه تحليلي- توصيفي، با بهره گرفتن از كتب و مقالات به تحليل داده‌ها پرداخته است.

“Intuition” is one of the most salubrious and mysterious parades of human being religious life. Recognition of essence and its spirit, value of knowledge, evaluation of pureness from spurious among critique masses of theories, brought concerns to many thinkers and intellectuals. An artwork becomes unique and everlasting when from one hand, rooted in transcendent and sensual intuition of the artist and from other hand through the understanding of its addressees. The “intuition” reveals the truth in the mind of artist and finally the truth of the artwork. The “intuition” is one of the most fundamental concepts of Immanuel Kant’s philosophy and to the extent of an infrastructure; it plays a key role in Kant’s knowledge system. Kant emphasizes on sensual intuition and put the subjectivity as the main theme of his work and this attitude has been instrumental in the formation of the great artworks and schools in the era of modernism and even postmodernism. In review of artworks, we observe the presence of intuition in triangle of artistic work, artist and addressee. In this article we intend to determine the intuition status in creation of artworks and based on Kant’s first critique (critique of pure reason) to explain and emphasize its place in artworks. This paper is based on hypothesis that artworks output of disposure and intuition, and artist has created an art by using his own unique act of mind such as precedence intuition. Based on Kant’s first critique the intuition is nothing but, the direct understanding of the meaning that exists at the present and has essential role in Kant’s intuition of art that along with artist’s ability will communicate with audience. This paper has been emphasized and compared the descriptive analytical methods by using books and articles.