تأثير نظام‌هاي اطلاعاتي بر شكل‌‌گيري مدل‌هاي ذهني كاربران كتابخانه‌‌هاي ديجيتالي

The Impact of Previous Usage of Information Systems on the Mental Models of Digital Library Users

هدف: هر یك از بررسی تبیین تأثیرپذیری مدل‌های ذهنی كاربران نرم‌افزارهای كتابخانه‌های دیجیتال از تجربه‌های استفاده از سایر نظام‌های اطلاعاتی (پایگاه‌های اطلاعاتی، فهرست‌های رایانه‌اینرم‌افزارهای كتابخانه‌ای، موتورهای كاوش، شبكه‌های اجتماعی، و وب‌سایت‌ها). روش/ رویكرد پژوهش: این پژوهش كاربردی با استفاده از رویكرد كیفی و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و برپایه نظریه وسیله- هدف انجام شد. جامعه پژوهش شامل دو گروه بود: 1) سه نرم‌افزار كتابخانه دیجیتالی كه شامل آذرخش، پاپیروس، و ثنا به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. 2) كاربران نهایی: تعداد اندكی از 16 نفر كاربری كه تجربه یك‌ساله استفاده از این نرم‌افزارها را داشتند، به روش گلوله برفی و بقیه با معرفی كتابداران، انتخاب شدند. یافته‌ها: گوگل، فیس‌بوك، و فهرست رایانه‌اینرم‌افزار كتابخانه‌ای سیمرغ بیشترین تأثیر را بر مدل‌های ذهنی كاربران وداشتند و ویژگی‌های مورد انتظار كاربران نیز، بیشتر تحت تأثیر موتورهای كاوش و شبكه‌های اجتماعی قرار داشتبود. نتیجه‌گیری: مدل‌های ذهنی كاربران، درهم‌كنشی از تجربه‌های فراگیر آنها در استفاده از سایر محیط‌ها یا نظام‌های اطلاعاتی به‌ویژه گوگل است. بنابراین، طراحان نرم‌افزارهای كتابخانه دیجیتالكتابخانه‌های دیجیتال می‌توانند از برخی كاركردها و قابلیت‌های سایر نظام‌های اطلاعاتی برای ارتقای كارآمدی نرم‌افزارها و افزایش رضایت كاربران بهره ببرند.

Purpose: To explain how digital library users’ mental models can be affected by their previous experiences of using other information systems (such as databases, library softwares, search engines, social networks and websites). Methodology: The qualitative approach using semi-structured interview based on the Means-End Theory. The population consisted of two groups: 1) Three digital libraries (Azarakhsh, Papirus & Sana) and 2) Sixteen end users having one year experience of using three sofware were selected by snowball sampling method and others by librariansʹ suggestions. Results: Users’ mental models were mostly affected by Google, Facebook & Simorgh library software. Also, users’ expectations were mostly influenced by search engines and social networks. Conclusion: Users’ mental models were a combination of their comprehensive experiences in using other information systems, especially Google. Therefore, digital library providers can apply similar functions and capabilities in their own software in order to promote the efficiency and users satisfaction.