بازنمايي توليد و سنجش علم در خبرگزاري‌هاي رسمي جمهوري اسلامي ايران

The Representation of Science Production and Evaluation in Iranian Formal News Agencies

هدف: با توجه به اسناد بالادستی جمهوری اسلامی در حوزه علم و فناوری، به رویكرد خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی در بازنمایی مفهوم تولید و سنجش علم طی سال‌های اخیر می‌پردازد. روش/ رویكرد پژوهش: به‌روش تحلیل محتوا اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه علم و فناوری را بررسی كرده و اخبار منتشرشده در این حوزه را در دو مقوله كلی تولید و سنجش علم توسط خبرگزاری‌های رسمی مهر، ایسنا، ایرنا، و خبرآنلاین طی سال‌های 1390تا پایان مرداد 1393 مورد توجه قرار داده است. یافته‌ها: میزان انعكاس دو مقوله علم و فناوری در چهار خبرگزاری 620 خبر (8/61% در حوزه تولید و 2/38% در حوزه سنجش علم) بوده است. بیشترین اخبار مرتبط با حوزه تولید علم به كمّیت تولیدات علمی ایران و نشریات و پایگاه‌های اطلاعات علمی اشاره داشته، در حالی كه بیشترین اخبار مرتبط با سنجش علم به رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، كشورها، و دانشمندان اشاره كرده است. مسئولان و مدیران وزراتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت و درمان، آموزش پزشكی و آموزش پرورش و پس از آن، پایگاه استنادی جهان اسلام به‌عنوان مرجع خبر، بیشترین فعالیت را داشته‌اند. در بحث نگاه انتقادی به مسئله تولید علم، مجلس شورای اسلامی در رده اول و از نظر حوزه موضوعی نیز به علوم انسانی بیشترین نقد وارد بوده است. مقوله‌های مربوط به رتبه‌بندی كشورها با نشریات، بروندادهای علمی با نشریات، و ربته‌بندی كشورها و بروندادهای علمی در مقوله‌های مورد بررسی در خبرگزاری‌ها دارای بیشترین هم‌وقوعی بوده‌اند. نتیجه‌گیری: با توجه به نقش اساسی رسانه‌ها در شكل‌دهی به افكار عمومی و فرهنگ‌سازی بیشتر گفتمان تولید علم، ضرورت توجه به مسئله تولید علم و فرهنگ‌سازی بیشتر در این خصوص بیش از پیش احساس می‌شود.

Purpose: To identify how Iranian formal news agencies represent science production and evaluation using high level documents. Methodology: Using content analysis, Iranian high level documents on science and technology were analyzed and categorized into two groups of science production and science evaluation. The contents of four news agencies (Mehr, ISNA, IRNA and KHABAR ONLINE) during 2011 to 2014 were regarded. Results: There were 620 news about science and technology in four news agencies (61.8% on science production and 38.2% on science evaluation). The majority of science production news was around science production quantity and scientific journals and databases, while in science evaluation category, ranking of univerisites, countries and scientists were on top. The top most news contributors were The Ministry of Science, Research and Technology, Ministry of Health and Medical Education, Ministry of Education and Islamic World Science Citation Center respectively. The Iranian Parliament had the most critical views toward science production. Humanities got the most critical reviews. The highest cooccurences were among countries ranking and publication, scientific outputs and publications also countries ranking and scientific outputs. Conclusion: Due to vital role of media in shaping public opinion and publishing science production discourse, it seems necessary for news agencies to consider more about science production.