اثر فرصت هاي رانت جويي بر حجم سپرده هاي بانكي بخش خصوصي در اقتصاد ايران

The Effect of Rent-seeking Opportunities on Private Sector Deposits with Banks in Iranian Economy

با توجه به آنكه سرمایه گذاری بخش خصوصی با استفاده از سپرده های مردم نزد بانك ها انجام می شود،  مقدار این سپرده ها بر میزان سرمایه گذاری و تولید كشور اثر دارد. عوامل مختلفی حجم سپرده های بخش خصوصی نزد بانك ها را تحت تأثیر قرار می دهند كه در این مقاله رابطۀ بین فرصت های رانت جویی و حجم سپرده ها با استفاده از الگوی رگرسیون خود توضیح با وقفه های گسترده در اقتصاد ایران طی سالهای (1389-1350) مورد تحلیل و آزمون تجربی قرار گرفته است. نتایج حاصل از تخمین مدل های تحقیق نشان می دهند:  اختلاف نرخ ارز غیر رسمی و رسمی با ضریب (1486/0-) و اختلاف نرخ بهره در بازار غیر رسمی و رسمی با ضریب (3468/0-) حجم سپرده ها را در كوتاه مدت تحت تأثیر قرار می دهند. همچنین بر اساس رابطۀ تعادلی بلند مدت برآوردی، كشش حجم سپرده های بانكی نسبت به اختلاف نرخ ارز غیر رسمی و رسمی و اختلاف نرخ بهره در بازار غیر رسمی و رسمی، به ترتیب (0166/0-) و (0389/0-) است كه این یافته،  اثر منفی و معنی دار متغیّرهای نمایانگر رانت جویی بر حجم سپرده های كوتاه مدت بخش خصوصی نزد بانك ها را تأیید می كنند و نشان می دهند كه فرصت های رانت جویانه مردم را تشویق می نمایند تا به منظور كسب سود بیشتر، سپرده های خود را از بازار رسمی پول خارج كرده و به بازارهای غیر رسمی انتقال دهند.

Since private sector investment is dependent on people deposits with banks, the amount of deposits affects national investment and product. The various factors influence private deposits with banks. This paper investigates the relationship between rent-seeking opportunities and bank deposits using the Auto Regressive Distributed Lag Model (ARDL) in Iranian economy during 1971-2010. The results show that the exchange rate premium and interest rate premium affect quantity of deposits with banks in the short-run with coefficients of orders -0.1486 and -0.3468, respectively.  Moreover, the long-run equilibrium relationship indicates that the elasticity of deposits relative to rent-seeking opportunities in exchange and money markets are -0.0166 and -0.0389, respectively. These findings show that rent-seeking indicators have significant and negative effects on private deposits with banks. In fact, rent-seekingopportunities stimulate individuals to shift away their deposits from formal money market towards informal markets in order to make more profits.