شهر قديم جيرفت: توضيحي براي روند و چرايي متروك شدن آن با نگاهي به شهر جديد جيرفت

محوطه ي باستاني شهر قديم جيرفت معروف به شهر دقيانوس با آن چنان كه مردم محل مي شناسند، كلنگي، محوطه ي بسيار بزرگ است كه بيش از 1200 هكتار مساحت دارد. اين محوطه در سمت غرب و تقريباً چسبيده به شهر كنوني جيرفت بوده است كه در متون تاريخي و جغرافيايي از آن نام برده شده است. اين شهر مهم ترين مركز شهري در بخش جنوب ايالت كرمان تا درياي پارس در سده هاي آغازين تا مياني هجري بوده است كه با نام ولايت جيرفت شناخته مي شده است. نقش تاريخي و تحول ساز اين شهر و منطقه ي جنوب كرمان (با مركزيت شهر جيرفت) پس از حمله ي غزها و فروپاشي دولت سلجوقيان كرمان، رفته رفته – با وجود توانمندي ها و امكانات فوق العاده خود- كمرنگ و كمرنگ تر شد تا اين كه به جرات مي توان گفت كه اين منطقه ي بزرگ تا سده ي حاضر عملاً نقش مهم و چشمگيري در تحولات و رخدادهاي ايالت كرمان و به طور كلي كشور ايفا نكرد و به عنوان يك منطقه ي درجه چندم به شمار مي رفت. به نظر مي رسد شهر جيرفت در دهه هاي گذشته و به ويژه دو دهه ي اخير تا اندازه اي توانسته استدوباره جايگاه خود را بازيابد. اين مقاله با استفاده از روش كتابخانه اي با مراجعه به منابع تاريخي و جغرافياي تاريخي دست اول،‌گزارش هاي باستان شناسي و گزارش هاي آرشيوي تلاش كرده است با مطالعه ي سير تحول و روند رشد شهر جيرفت در سده ي حاضر، نشان دهد روند متروك شدن شهر قديم جيرفت روندي تدريجي و نه يكبار بوده و علت اصلي متروك شدن اين شهر و به طور كلي حذف آن از جغرافياي كشور [عملاً] پس از حمله ي غزها، از رونق افتادن زندگي شهري و شهرنشيني مي باشد.