كنكاشي در اخلاق عرفاني امام خميني(س)

A Study of Mystical Ethics in Viewpoint of Imam Khomeini

اخلاق عرفاني از مهم‌ترين حوزه‌هايي است كه از ديرباز مورد توجه متفكران مسلمان بوده است. اين رويكرد منبعث از اخلاق ديني به ويژه قرآن است و به طور خاص به رابطه انسان با خدا تكيه دارد. در نوشتار حاضر، علاوه بر معرفي رويكردهاي مختلف اخلاق اسلامي به ويژه اخلاق عرفاني سه ركن مهم نفس، فضيلت و سعادت كه از مهم‌ترين مولفه‌هاي اخلاق عرفاني‌اند در آراي امام خميني مورد بحث قرار گرفته‌اند. ايشان به تبعيت از پيشينيان خود به تحليل نفس از ديدگاه فلسفي پرداخته و در نهايت تحليلي عرفاني از نفس و مراتبش ارايه مي‌دهد. اين رويكرد اخلاقي بر مدار فضايل مي چرخد؛ در نگاه امام تزكيه و دستيابي به فضايل، كمالات متوسطه‌اي هستند كه حصول آنها مقدمه هدايت است. امام با قبول فضايل فلسفي، با الهام از منابع ديني به طرح فضايل ديني پرداخته‌اند. با نگاهي ذو مراتبي به فضايل ديني است كه فضايل عرفاني معنا مي‌يابند.اگر فرآيند تزكيه در چارچوب تخليه رذايل و تحليه فضايل به درستي صورت گيرد منجر به سعادت انسان خواهد شد. منظور امام از سعادت دستيابي به توحيد است كه غايت‌القصواي سير انساني و منتهي‌النهايه سلوك عرفاني است.

Mystical virtues are among the long-lasting areas of study for the Muslim thinkers. This approach comes from religious ethics, from the Holy Quran in particular, that specifically focuses on the relationship between God and man. In this study, we have reviewed three important pillars of soul, virtues, and salvation in addition to introducing various approaches toward Islamic ethics, especially theosophical ethics in view of Imam Khomeini. Following his predecessors, Imam Khomeini analyzes soul philosophically and finally comes up with a theosophical analysis of soul and its stages. This ethical approach rests on the pillar of virtues. In view of Imam Khomeini, purification of the soul and gaining virtues are mid-stage spiritual perfections, the attaining of which is an introduction to guidance toward spiritual path. Inspired by religious sources, Imam Khomeini accepts philosophical virtues in his presentation of religious virtues. It is through contemplation on religious virtues that theosophical virtues become meaningful. If the procedure of purification of soul takes place effectively through removing vices and attaining virtues, the result shall be human salvation. By Salvation, Imam Khomeini refers to monotheism that is the ultimate goal of human spiritual and theosophical journey.