واكاوي رويكردهاي تفسيري امام جواد(ع) بر پايه روش تحليل گفتمان

A Study of Interpretive Approaches of Imam Javad on The Basis of Discourse Analysis

چكيده: گفتمان‌ها كه در بستر جريان‌ها و بافت‌هاي موقعيتي، فرهنگي، اجتماعي، سياسي و ارتباطي شكل مي‌گيرند، در هر زماني مي‌توانند تاثير بسياري در رويكرد مفسران در تفسير قرآن كريم داشته باشند. در اين ميان عصر زندگي امام جواد(ع) كه دوران شيوع مناظرات علمي و كلامي بين اديان گوناگون و طرح شبهات و سوال‌هاي كلامي مذاهب و فرق گوناگون بوده، تاثير قابل توجهي بر رويكرد‌هاي‏ تفسيري آن حضرت در تفسير قرآن داشته است. اين مقاله كه با تكيه روش تحليل گفتمان سامان يافته است ما را با رويكردهاي تفسيري حاكم بر روزگار امام جواد(ع) و موارد بهره‌گيري از ظرفيت قرآن در مواجهه با گفتمان‌هاي‏ علمي عصري آشنا مي‏ كند. بررسي‌ها حكايت از آن دارد كه عصر اختلافات و شبهات، ظهور و قدرت گيري مكاتب گوناگون، نهضت ترجمه، سازمان وكالت و گسترش فعاليت شيعيان، شركت در مناظرات دربار، تبيين گفتمان امامت اضلاع گفتماني دوران امامت امام جواد(ع) را رقم زده است. از سوي ديگر رويكرد فقهي، رويكرد كلامي، رويكرد روايي، رويكرد عقلي، رويكرد تاويلي و باطني، و رويكرد قرآني در نقد روايات موضوعه مهم ترين رويكردهاي تفسيري امام جواد(ع) بر پايه تحليل گفتمان است كه اين رويكردها در رويارويي حضرت با گفتمان‌هاي‏ علمي عصر خويش اتخاذ شده است.

Abstract: Discourses that form during the situational, cultural, social, political and communicative contexts can have a devastating effect on interpretive approaches in interpretation of the Quran. For example during the imamate of Imam Javad scientific and theological debates and theological questions and doubts Spread Between different religions that this matter affected in interpretive approaches of Imam Javad in interpretation of the Quran. This article organized on the basis of discourse analysis defines interpretive approaches of Imam Javad and shows use of the Quran in confronting with scientific discourses in that time. Studies indicate that the emergence of various schools, conflicts and doubts, translation movement, expansion of shia activities, participate in court debates, imamate discourse are among the most important discourses in that time. On the other hand jurisprudential approach, theological approach, narrative approach, rational approach, esoteric approach, and the quranic approach in the review of fake traditions are the most important interpretive approaches of Imam Javad in confronting with various discourses.