بررسي معاني حق در فلسفه ابن سينا

فارابي حق را به سه معنا مورد استفاده قرار داده و ابن سينا نيز به تبع او همين معاني را براي حق در نظر گرفته است. دو معناي وجودي و يك معناي معرفت شناسانه. حق به معناي وجود مطلق (دائم) و وجود بالفعل و حق به معناي صدق. قول يا اعتقاد (حكم) را هنگامي كه مطابِق واقع است صادق و هنگامي كه واقع مطابَق با آن است حق مي نامند. فلاسفه مسلمان بالاتفاق مطابقت را به عنوان ملاك صدق در نظر گرفته اند. ضمناً ابن سينا از بُعد عقل عملي نيز براي حكمت، شان عملي قائل است. عدالت به عنوان ركن اصلي عقل عملي است و او در حكمت عملي حق را ملاك عدل گرفته است. با وجود آنكه ابن سينا رويكرد استدلالي را در فلسفه اخذ كرده است اما به نحوي نگاهي اشراقي و عارفانه نيز دارد. سومين لحاظي كه حق نزد ابن سينا مورد توجه قرارگرفته بُعد شهودي و عرفاني حكمت است. ابن سينا در كنار اعتقاد راسخ به علم حصولي (مبتني بر صورت ذهني) به علم حضوري قائل است. نزد شيخ حق وجه وجودي نيز دارد، پس با اعتقاد به علم حضوري است كه حق با بُعد معرفت شناسانه اتصال و به معناي دقيق تر اتحاد مي يابد.