نمادشناسي روياي بزرگ ضحّاك و افراسياب در شاهنامه فردوسي

The Symbology of Zahhak`s and Afrasyab`s great dream in Shahnameh Ferdowsi

اسطوره روايتيست كه به مردم در فهم جريان‌هاي معمول رواني و راه هاي رشد انسان در مسير زندگي كمك مي كند. رويا نيز پديده طبيعي و برون فكني خاصِّ ناخودآگاه است كه در خودآگاه ظهور مي يابد. اسطوره و رويا داراي زبانيست كه با شناخت نماد ها به رمز و راز آن ها پي‌خواهيم بُرد. بر مبناي اين پژوهش، شاهنامه فردوسي در برگيرنده روياهايي با سرشت جمعي- اسطوره ايست كه با زباني نمادين شخصيّت ِ رويابين را از رخ‌دادهايي آگاه مي سازد كه در آينده رخ خواهد داد تا چاره‌اي بينديشد و از وقوع آن در عالم خودآگاه پيش گيري كند. روياي ضحّاك و افراسياب، دو پادشاه اهريمني شاهنامه، روياهايي بزرگ و دربرگيرنده تصوير‌هاي كهن الگويي ناخودآگاه جمعيست. روياي هراس‌ناك ضحّاك بيان گر نابودي او به‌دست فريدونِ قهرمان است كه با قيام كاوه آهن‌گر در عالم خودآگاه بوقوع مي پيوندد و فريدون، به فرمان سروش او را در كوهِ دماوند زنداني مي كند. روياي رازآميز افراسيابِ پيمان شكن نيز پيامدش مرگ و نابودي اوست، به اين معنا كه پس از سال ها جنگ و خون ريزي به كين سياوش، كي‌خسرو به زندگي اهريمنِ پيمان شكن پايان مي بخشد.

Myth is a narrative which aids people in understanding the current psychological events in life and helps man find ways to improve himself in life`s course. Dream is a natural phenomenon and is a special externalization of the unconscious which is manifested in the conscious. Myth and dream have a language that with the knowledge of symbols one can unravel its mysteries. Based on this research Shahnameh Ferdowsi encompasses dreams containing the collective unconscious myths. Dreams use a symbolic language to warn the dreamer of the events that are likely to happen in the future in order to find a way to prevent their happenings in the conscious world. Zahhak and Afrasyab, two evil kings in Shahnameh both have great dreams that hold collective unconscious archetypal images. Zahhak’s nightmare predicts his downfall by Feraydun, the hero which is realized by the uprising of Kaveh, the blacksmith and Feraydun by the Sorush’s command imprisons Zahhak in Mount Damavand. Mysterious dream of Afrasyab, the vow breaker entails his destruction and death that is after years of combat and bloodshed Kaykhosrow avenges Siavash’s blood and ends the life of this evil vow breaker.