بررسي فقهي امر به معروف و نهي از منكر در فضاي مجازي

با توجه به حجم وسيعي از منكرات در فضاي مجازي كه دايره شموليت آن به مراتب بيشتر از نوع سنتي آن است، لازم است به فريضه امر به معروف در آن اهميت زيادي داده شود. در اين تحقيق، پس از روشن شدن ضرورت امر به معروف و نهي از منكر در فضاي اينترنتي و سايبري، اين سوالات مورد مداقه قرار گرفته اند كه آيا مقتضاي امر به معروف مي تواند قطع اينترنت را به دنبال داشته باشد؟ آيا احتمال شرطيت تاثير كه در بسياري از مواقع مفقود است، مي تواند موجب سقوط وجوب امر به معروف و نهي منكر در فضاي مجازي شود؟ آيا مراتب سه گانه امر به معروف و نهي از منكر در فضاي مجازي، همچون نوع سنتي از آن واجب است؟ بر فرض وجوب امر به معروف در فضاي مجازي، آيا ظرف تحقق امر به معروف و نهي از منكر اختصاص به فضاي سنتي و واقعي دارند يا اينكه علاوه بر آن، امكان اجراي مراتب آن در فضاي سايبري و اينترنتي نيز مي باشد؟ اولاً: قطع اينترنت از باب امر به معروف، برخلاف اطلاق آيات و روايات، بناي عقلاء و ترغيب به علم و دانش است. ثانياً: گرچه امر به معروف، مشروط به احتمال تاثير مي باشد، ولي دفعي بودن احتمال تاثير، شرط نيست. ثالثاً: به حكم عقل، امر به معروف نيز در فضاي مجازي واجب است و بر فرض اينكه وجوب امر به معروف، تنها مستند به ادله نقليه باشد، با توجه به اطلاق ادله و تنقيح مناط، واجب است. رابعاً: امكان اجراي مراتب سه گانه امر به معروف؛ همچون فيلترينگ كه از جمله مصاديق مرتبه سوم از امر به معروف است، در فضاي اينترنتي وجود دارد.