بررسي كنترل ژنتيكي عملكرد، اجزاي عملكرد، زاويه ساقه و برگ پرچم در گندم نان (Triticum aestivum L.) در شرايط تنش خشكي

براي برآورد ميزان تركيب پذيري، نوع عمل ژن، قابليت توارث و ديگر پارامترهاي ژنتيكي گندم نان در شرايط تنش خشكي از تلاقي نيمه دي آلل استفاده شد. 9 رقم گندم نان و 36 نتاج F1 حاصل از آن ها در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار، در مزرعه پژوهشي دانشگاه باهنر كرمان در سال 1391 ارزيابي شدند. بين ژنوتيپ هاي بررسي شده تنوع معنا داري براي تمام صفات مشاهده شد. قابليت تركيب پذيري عمومي (GCA) براي تمامي صفات و قابليت تركيب پذيري خصوصي (SCA) براي تمام صفات به جز زاويه ساقه معنا دار شد. اين نتايج نقش آثار افزايشي و غيرافزايشي را در كنترل ژنتيكي اين صفات نشان مي دهد. آزمون اعتبار مدل هيمن نشان داد اپيستازي به طور معنا داري در كنترل ژنتيكي تمام صفات به جز زاويه ساقه نقش داشت. اين امر سبب مشكل شدن به نژادي براي صفات ارزيابي شده مي شود. وراثت پذيري خصوصي از 06/0 براي زاويه برگ پرچم تا 49/0 براي زاويه ساقه متغير بود. بالا بودن نسبت بيكر، وجودنداشتن اپيستازي و وراثت پذيري خصوصي بالا براي زاويه ساقه نشان دهنده پاسخ به گزينش زياد اين صفت در برنامه هاي به نژادي است. در مورد اين صفت گزينش در خلال نسل هاي تفكيك موثر خواهد بود. با توجه به اهميت زياد آثار غير افزايشي (غالبيت و اپيستازي) در كنترل ژنتيكي ساير صفات، در برنامه هاي به نژادي اين صفات روش هايي نظير بالك، بالك تك بذر و دابل هاپلوئيد مناسب است.