ارزيابي پاسخگويي نظام سلامت بعد از اجراي طرح تحول نظام سلامت: مطالعه موردي شهر سنندج، 94-1393

Assessing Health System Responsiveness after the Implementation of Health System Reform: A Case Study of Sanandaj, 2014- 2015

مقدمه و اهداف: پاسخگویی (Responsiveness)، پاسخ به انتظارات منطقی افراد در مورد جنبه‌های غیر بالینی (Non-clinical) نظام سلامت می‌باشد. هدف این مقاله، بررسی میزان پاسخگویی نظام سلامت بعد از گذشت یك‌سال از اجرای طرح تحول نظام سلامت در شهر سنندج می‌باشد. روش كار: این پژوهش یك مطالعه توصیفی- تحلیلی است كه به صورت مقطعی روی 646 خانوار در شهر سنندج در سال 94-1393 انجام گرفته است. پرسشنامه پاسخگویی سازمان جهانی بهداشت برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 از طریق روش‌های آماری توصیفی و آنالیز واریانس یك طرفه تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: همه ابعاد پاسخگویی به غیر از بعد «حق انتخاب»، 100 درصد از نظر پاسخگویان مهم و خیلی مهم بوده است. هم‌چنین در بخش بستری، ابعاد «دسترسی به حمایت‌های خانواده و اجتماعی» و «محرمانه بودن اطلاعات شخصی» به ترتیب با 100 و 96 درصد بالاترین عملكرد و «وضوح ارتباطات» با 49 درصد پایین ترین عملكرد را داشته است. در بخش سرپایی، بعد «محرمانه بودن اطلاعات شخصی» با 100 درصد و بعد «استقلال» با 42 درصد به ترتیب بالاترین و پایین‌ترین عملكرد را داشته‌اند. در بخش بستری ابعاد پاسخگویی بر اساس نوع مالكیت مراكز بهداشتی و درمانی تنها در بعد «توجه سریع» تفاوت آماری معنی‌داری را نشان دادند (P =0.03) و در بخش سرپایی تفاوت آماری معنی‌داری بین ابعاد پاسخگویی و نوع مالكیت مراكز مشاهده نشد. نتیجه‏گیری: در این مطالعه ابعاد «ارتباطات»، «استقلال» و «كیفیت محیط» به عنوان ابعاد اولویت‌دار برای اقدامات اصلاحی به منظور بهبود پاسخگویی نظام سلامت مشخص شد.

Background and Objectives: Responsiveness is a response to the reasonable expectations of people about non-clinical aspects of the health system. The purpose of this paper was to assess the responsiveness of the health system after the first year of the health system reform in Sanandaj in 2015. Methods: This descriptive-analytic and cross-sectional study was conducted on 646 households in Sanandaj. The World Health Survey (WHS) questionnaire was used to collect the data. The data was analyzed with SPSS 16 as well as descriptive statistics and ANOVA. Results: All dimensions of responsiveness, except for choice, were 100% important according to the respondents. In inpatient services, social support (100%) and confidentiality (96%) had the best performance while communication had the worst performance (49%). In outpatient services, confidentiality (100%) and autonomy (42%) had the best and worst performance, respectively. In inpatient wards, a significant difference only in “quick attention” dimension was observed among responsiveness dimensions with regards to proprietorship of the health care center (P-value=0.03). On the contrary, this difference was not significant in outpatient wards. Conclusion: In this study, communication (time to ask questions about health problem/treatment, clarity of providers explanations), autonomy (participation in treatment decision-making, possibility of obtaining information on other types of treatment) and quality of basic amenities (cleanliness inside the health facility, available space in waiting and examination rooms) were identified as priority areas for actions to improve the responsiveness of the health care services.