اسفار اربعه ي عرفاني از ديدگاه امام خميني(س) و حكيم قمشه‌اي

The Four Mystical Journeys in Viewpoints of Imam Khomeini and Hakim Qomshei

مطالعه دو ديدگاه حكيم قمشه اي و امام خميني درباره اسفار اربعه، معلوم مي دارد كه بين اين دو ديدگاه در عين شباهت‌ها، تفاوت‌هايي نيز به چشم مي‌خورد. امام خميني و حكيم قمشه‌اي در هريك از سفرهاي چهارگانه از حيث اركان و احكام آن‌ها مثلاً احكام سفر دوم شباهت‌هايي دارند، اما در موارد ديگر تفاوت‌هايي را نشان مي‌دهند. امام خميني و حكيم قمشه‌اي بيشترين شباهت را در تفسير ماهيت و ويژگي‌هاي سفر چهارم دارند. از ديدگاه هر دو عارف، اولاً اين سفر من الخلق الي الخلق مع الحق است؛ ثانياً نبوت تشريعي در اين سفر به‌طور كامل براي سالك، حاصل آمده است. مشهورترين تقريرات اسفار به آن دسته از تقريرات، تعلق دارد كه الگوي چهارتايي را مورد توجه قرار مي‌دهند، اما شكي نيست كه بنابر اعتبارات مختلف عقلي و البته به تاييد دلالت‌هاي قلبيِ اهل شهود، مي‌توان از مدل‌هايي ديگر نظير مدل دوتايي، سه تايي، پنج تايي و به خصوص، هفت تايي نيز ياد كرد.

A study of the viewpoints of Imam Khomeini and Hakim Qomshei about the four mystical journeys indicates that despite their similarities there are some differences between them as well. While, in their viewpoints, there are some similarities between the pillars and decrees of each of the four journeys – for instance, the second journey – there are some differences between them in other instances. The viewpoints of Imam Khomeini and Hakim Qomshei are very similar with regard to their interpretation of the nature and characteristics of the fourth journey. In viewpoints of the two mystics, firstly, this journey is from people to people with the Real and secondly, in this journey, the wayfarer completely attains legislative prophecy. Although the main expositions of the four journeys are the ones paying attention to the quadruple model, without any doubt, on the basis of rational reasons and of course intuitional connotations one can mention the double, triple, quintuple and particularly septuple models as well.