تأثير محلول‌پاشي آهن بر تعداد و اندازه كرك‌هاي ترشحي و درصد و اجزاي اسانس گياه دارويي ريحان مقدس (Ocimum sanctum L.) در برداشت‌هاي اول و دوم

Effects of iron foliar application on the number and size of glandular trichomes and essential oil content and composition of holy basil (Ocimum sanctum L.) at first and second harvests

ریحان مقدس (Ocimum sanctum L.) یكی از مهمترین گیاهان دارویی محسوب می‌شود و متعلق به تیره نعناعیان می‌باشد. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی آهن بر تعداد و اندازه كرك‌های ترشحی، میزان، عملكرد و اجزاء اسانس گیاه دارویی ریحان مقدس در برداشت اول و دوم، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی، دانشگاه شهید چمران اهواز بر پایه طرح بلوك‌های كامل تصادفی در شش تیمار و سه تكرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل: شاهد (بدون محلول‌پاشی)، محلول‌پاشی با كلات آهن (1 و 5/1 گرم در لیتر) و نانو كلات آهن (5/0، 1 و 5/1 گرم در لیتر) بود. نتایج نشان داد كه كاربرد محلول‌پاشی كود آهن بر صفات اندازه‌گیری شده در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود. بیشترین تعداد (8/19) و اندازه (3/173 میكرومتر مربع) كرك‌های ترشحی، میزان اسانس (2/2%)، عملكرد اسانس (7/14 كیلوگرم) و میزان اوژنول (3/33%) در برداشت اول در تیمار محلول‌پاشی 1 گرم در لیتر نانوكلات آهن مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان (3/2%) و عملكرد (8/12 كیلوگرم در هكتار) اسانس و بیشترین میزان اوژنول (5/41%) در برداشت دوم در تیمار محلول‌پاشی 1 گرم در لیتر نانو كلات آهن بدست آمد. كمترین میزان صفات مذكور در تیمار شاهد مشاهده گردید. البته بین تیمارهای 1 و 5/1 گرم در لیتر نانو كلات آهن اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. براساس نتایج موجود، برای افزایش درصد و عملكرد اسانس ریحان مقدس، محلول‌پاشی 1 گرم در لیتر نانو كلات آهن پیشنهاد شد.

Holy basil (Ocimum sanctum L.), belonging to Lamiaceae family, is one of the most important medicinal plants. In order to evaluate the effect of foliar application of iron on the number and size of glandular trichomes and essential oil content, yield and composition of holy basil, an experiment was conducted at the research farm of Department of Horticultural Science, Shahid Chamran University of Ahvaz based on randomized complete block design, with six treatments and three replications. The treatments were control, nano iron chelate (0, 0.5, 1 and 1.5 g.L-1) and iron chelate (1 and 1.5g.L-1) fertilizers. Results showed that the effect of foliar application of iron fertilizers on all measured traits of holy basil was significant (p≥0.01).The highest number (19.76) and size (173.33μm2) of glandular trichomes, essential oil content (2.17%) and yield (14.74 kg.ha-1), and eugenol (33.27%) at first harvest were observed in plants sprayed with 1 g.l-1 nano iron chelate. The highest oil content (2.33%) and yield (12.75 kg.ha-1) and eugenol (41.51%) at second harvest were obtained in plant sprayed with 1 g.L-1 nano iron chelate. The lowest values of mentioned traits were obtained in control plant. Overall, since there was no significant difference between 1 and 1.5 g.L-1 nano iron chelate treatments, foliar application of plant with 1g.L-1 nano iron chelate is recommended for increasing morphological traits of holy basil.