معرفي كانسار مس ماري بعنوان يك ذخيره چينه كران نوع مانتو در زون طارم، شمال غرب ايران

Introduction of Mari Copper Deposit as a Stratabound Manto-Type Copper Deposit in Tarom Zone, Northwest of Iran

كانسار مس ماري در شمال غرب ايران و در منطقه طارم در شمال زنجان واقع شده است. اين كاني سازي از نوع چينه كران و سنگ درونگير آن، تراكي آندزيت مگا پورفيري به سن ايوسن است. سولفيدهاي اصلي مس شامل بورنيت، كالكوسيت و كالكوپيريت عمدتا همراه با پيريت مي باشند. بافت هاي موجود در كاني سازي شامل پركننده فضاي خالي، دانه پراكنده، رگه- رگچه اي و جانشيني است. سنگ‌هاي آتشفشاني محدوده مورد مطالعه بيشتر داراي تركيب حدواسط تا اسيدي با سرشت شوشونيتي و پتاسيم بالا بوده و يك محيط كششي ريفتي درون كماني را نشان مي دهند. دگرساني هاي كربناتي، كلريتي، اپيدوتي و سريسيتي در سنگ ميزبان ديده مي شوند. فراواني مس و نقره در تراكي آندزيت مگاپورفيري سالم به ترتيب تا 3200 و 216 قسمت در ميليون مي باشد. بر اساس ويژگي‌هاي اساسي توده كانه دار ماري از جمله محيط تكتونيكي، سنگ دربرگيرنده، حالت چينه كران، كاني‌شناسي، محتواي فلزي و دگرساني و مقايسه اين ويژگي ها با ذخاير مس تيپ مانتو (Manto- type)، كانسار مس ماري مي‌تواند به-عنوان يك ذخيره مس تيپ مانتو در شمال غرب ايران معرفي شود. همانند ساير كانسارهاي مشابه اين تيپ در دنيا، سه مرحله اصلي براي كاني سازي در كانسار ماري مي توان در نظر گرفت. مرحله اول شامل فعاليت آتشفشاني زيردريايي و فوران گدازه تراكي آندزيت مگا پورفيري به همراه دگرساني ناحيه اي پروپيليتي مي باشد. در مرحله دوم، دياژنز اوليه و فعاليت ميكروارگانيسم هاي احياكننده سولفات باعث تشكيل پيريت هم به صورت پركننده فضاي خالي و هم به صورت دانه پراكنده در واحد تراكي آندزيتي ميزبان شده است. نهايتاً در مرحله سوم، افزايش ضخامت رسوبات، فرونشست حوضه و دياژنز تدفيني به همراه ورود سيالات غني از مس به داخل واحد ميزبان احيايي موجب جانشيني سولفيدهاي مس به جاي پيريت هاي اوليه و كاني زايي در كانسار ماري شده است.

Similar to other deposits of this type in the world, three major stages could be considered for mineralization in Mari copper deposit. The Mari Copper deposit is located in the northwest of Iran and Tarom metallogenic zone in the north of Zanjan. The ore-body is strata-bound and hosted by the Eocene mega-porphyritic andesites. The major copper sulfides are bornite, chalcocite, and chalcopyrite associated mainly with pyrite that represent open-space filling, disseminated, vein-veinlet, and replacement textures. The volcanic rocks of the study area mostly represent intermediate to acidic composition with high potassium shoshonitic magmatic series related to intra-arc rift environments. Wall rock alterations include carbonatization, chloritization, epidotization, and sericitization. The abundances of Cu and Ag in fresh mega-porphyritic andesite are up to 3200 and 216 ppm respectively. Based on the main characteristics of Mari ore body such as tectonic setting, host rock, strata-bound form, mineralogy, metal content, and wall rock alterations and comparison of these features with Manto - type copper deposits, Mari Cu deposit can be introduced as a Manto -type Cu deposit in NW Iran. The first stage includes submarine volcanic activity and eruption of mega-porphyritic andesitic lava associated with regional propylitic alteration. In the second stage, the early diagenesis and the activity of sulfate-reducing micro-organisms resulted in the generation of pyrite in the form of open-space filling and disseminated in the mega-porphyritic andesite. Finally, in the third stage, increasing of the thickness of sediments, basin subsidence, and burial diagenesis accompanied with the entry of metal-rich fluids into the reduced host rock, caused the replacement of the first stage pyrites by copper sulfides and mineralization in the Mari deposit.