پژوهشي در تاريخچه و ضرورت تأسيس بانك شير مادران و چالش‌هاي فقهي- حقوقي پيش روي آن

Research on the history and necessity of establishing breast milk banks, and related jurisprudential and legal challenges

نگرانی‌های دیرباز در مورد تغذیه‌ی نوزادان و پیداكردن جایگزین مناسب به‌جای شیر خشك، سازمان جهانی بهداشت را بر آن داشت تا در سال 1909 میلادی، ایده‌ی تأسیس بانك شیر مادران را مطرح سازد و یك‌سال پس از آن، اولین بانك شیر مادران اهداكننده در بوستون آمریكا بنیاد نهاده شد و به‌دنبال آن، در كشورهای مختلف اروپایی و آسیایی نیز تأسیس این نوع بانك‌ها رونق گرفت. تولد نوزادان چندقلو و عدم كفاف شیر مادرِ آن‌ها، تولد نارس و نبود شیر در مادر زایمان‌كننده، عدم پذیرش فرمول شیر مادر توسط نوزادِ او و چندین دلیل دیگر، نیاز به تأسیس بانك شیر مادران را در كشورهای مختلف جهان دوچندان كرده‌ است. هدف از پژوهش حاضر، ضمن روشن­سازی اهمیت و مزایای شیر مادر در مقایسه با شیرهای مصنوعی و جایگزین، پاسخ به این سوال بنیادین است كه از نگاه فقه و حقوق، برای تحقق محرمیت رضاعی بین شیرخوار و زن شیرده و خویشاوندان  وی، چه شرایطی لازم بوده و كدام یك از این شرایط، می­تواند مانع و چالشی بر سر راه تأسیس بانك شیرمادران در كشور ایران و سایر كشورهای اسلامی قلمداد شود. دقت در ادله‌ی مربوط به محرمیت رضاعی، در منابع روایی و فقهی شیعه و سنی، حاكی از آن است كه هیچ چالش و مانع شرعی‌ای نمی‌تواند زمینه‌های ایجاد آن را در كشور ایران و سایر كشورهای مسلمان از بین برده و محذور قانونی و شرعی در برابر تأسیس بانك شیر مادران در كشورهای اسلامی را رقم بزند. پژوهش حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی و به استناد منابع كتابخانه‌ای، ادله و مبانی اثباتگر محرمیت رضاعی را مورد واكاوی قرار داده و ادعای مذكور را به اثبات رسانده‌است.

Long-standing concerns about the feeding needs of infants and the search for a viable alternative to the formula prompted the World Health Organization to propose the concept of breast milk banks in 1909. A year later, the first donor milk bank was founded in Boston, Massachusetts to be followed by similar institutions in various countries in Europe and Asia. Multiple births and mothers’ inability to produce adequate breast milk, premature births resulting in mothers’ insufficient milk supply, babies’ reaction to the chemical composition of their mothers’ milk and several other reasons have triggered an increase in the demand for breast milk banks. An examination of the arguments related to Rada or milk-kinship in Shitte and Sunni jurisprudential and narrative sources demonstrates that there is no judiciary challenge or obstacle to establishing breast milk banks in Iran and other Muslim countries. This descriptive-analytic study uses library sources to investigate the evidence and confirming principles of milk-kinship in order to support the above-mentioned concept.