آسيب‌شناسي منابع و اطلاعات پزشكي از دوران اشكاني

Analysis of the medical history in Iran during the Parthian rule

نزدیك به پنج قرن حكومت اشكانیان بر ایران، دوره­ای طولانی از تاریخ را در بر­می‌گیرد كه از جنبه‌های مختلف مورد بحث و مناقشه‌ی مورخین است. شاید به سختی بتوان دوره­ایی را در تاریخ ایران به­لحاظ قلّت منابع و كمی آثار فرهنگی، معادل دوران اشكانیان دانست. از طرفی، 500 سال حكومت نسبتاً آرام بر این پهنه‌ی وسیع، مستلزم وجود نوعی تمدن پیشرفته و استقرار زیرساخت‌های اساسی تمدنی است كه از جمله‌ی آنان دارا بودن سطح بالای بهداشت و درمان است. تنوع اقوام مختلف در ایران و وجود راه­های بازرگانی فراوان به­همراه سطح بالای مبادلات تجاری بین شرق و غرب، خود دلیل دیگری بر وجود نوعی فرهنگ پویا در این امپراطوری است. در خصوص شیوه­های بهداشت و درمان ایران آن زمان، اطلاعات و اظهار­نظرهای مورخین بسیار محدود و ناچیز است. یكی از دلایل این ضعف اطلاعاتی، عدم استفاده از روش‌های جدید تاریخ­نگاری برای پر­كردن شكاف‌های ناشی از عدم ­وجود اسناد و مدارك تاریخی است. این نوشتار با استفاده از روش استدلال و منطق تاریخی، به‌دنبال این است تا با تحلیل وضعیت سیاسی و فرهنگی حاكم بر دنیای آن روز، به‌دنبال فهمیدن نوع نگرش و عملكرد جامعه‌ی اشكانی نسبت به مقوله‌ی بهداشت و درمان و هم‌چنین، یافتن دلایل عدم­وجود مظاهر آن در گفته‌های مورخین و پژوهش‌های علمی باشد.

The Parthian rule was a major period in the history of Iran that lasted for nearly five centuries and may be investigated from various viewpoints. The lack of resources and cultural works pertaining to this period, however, is what sets it apart from most other eras in the history of Iran. The Parthian dynasty enjoyed a relatively quiet rule, which indicates it was an advanced civilization with a highly developed system of healthcare. Nevertheless, our knowledge about the medical practices of the Parthian era is rather limited. The purpose of this study was to examine historical sources to shed a light on the attitude of the Parthian society to healthcare, and to explain the lack of resources on the subject.