بررسي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ هاي سيب بومي خراسان بر اساس خصوصيات مورفولوژي و پومولوژي

با توجه به تنوع ژنتيكي سيب استان خراسان، شناسايي، جمع آوري و ارزيابي توده ها جهت استفاده برنامه هاي تحقيقاتي آتي و حفاظت دائمي آن ها ضروري به نظر مي رسد. اين پژوهش با هدف بررسي تنوع ژنتيكي 12 ژنوتيپ سيب بومي خراسان با استفاده از دستورالعمل ملي آزمون هاي تمايز، يكنواختي و پايداري (DUS)، در باغ كلكسيون سيب ايستگاه تحقيقات كشاورزي طرق طي سال هاي 91-1389 انجام شد. به منظور ارزيابي صفات مورفولوژي درخت و پومولوژي ميوه، 12 ژنوتيپ سيب شامل تربتي، خوجه حصار، اوغاز شيروان، عليموري دوم، كمپوتي، خوجه تربت، اربابي بجنورد، شيخ احمد تبريز، مربايي، عباسي، شيخ اميري و گلمكاني در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد مطالعه و ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اندازه ميوه در ژنوتيپ هاي مورد بررسي اختلاف معني داري با يكديگر داشتند، به طوري كه ژنوتيپ هاي گلمكاني با 67/181 و مربايي با 1/7 گرم وزن، به ترتيب بزرگ ترين وكوچك ترين اندازه ميوه را به خود اختصاص دادند. نتايج حاصل از ارزيابي صفات رويشي در بين ژنوتيپ ها حاكي از عكس العمل متفاوت آن ها مي باشد، به طوري كه طول پهنك، عرض پهنك و قطر شاخه يكساله در ژنوتيپ اوغاز و طول ميانگره و رشد شاخه يكساله در ژنوتيپ گلمكاني نسبت به ساير ژنوتيپ ها بيشتر بود. نتايج بررسي همبستگي صفات نشانگر وجود رابطه مثبت و معني دار بين قطر ميوه با صفات طول ميوه، وزن ميوه، عرض گودي چشم، عرض گودي دم و قطر گل بود. علاوه بر اين عملكرد ميوه با صفات قطر ميوه و وزن ميوه همبستگي قوي مثبت و معني داري داشت. همبستگي عملكرد ميوه با ساير صفات مورد مطالعه معني دار نبود. تجزيه خوشه اي صفات نشان داد كه ژنوتيپ ها از نظر زمان رسيدن ميوه، در پنج گروه بسيار زود رس، زود رس، متوسط رس، دير رس و خيلي دير رس قرار گرفتند. ژنوتيپ هاي تربتي، خوجه حصار، عليموري وخوجه تربت درگروه بسيار زود رس و زود رس، اوغاز شيروان، كمپوتي، شيخ اميري شيروان، مربايي وشيخ احمدي تبريز در گروه متوسط رس و ژنوتيپ اربابي در گروه دير رس و ژنوتيپ عباسي و گلمكاني به عنوان ژنوتيپ هاي بسيار دير رس برداشت شدند. با توجه به كمبود ارقام ميان رس، ژنوتيپ شيخ اميري قابل توصيه بوده و ژنوتيپ سيب مربايي به دليل ريز بودن ميوه و رشد رويشي كم مي تواند به عنوان پايه مورد استفاده قرار گيرد.