دگرگوني حيات اجتماعي فرارود تحت سياست روسي‌سازي (1917 ـ 1864)

Alternation of Social Life of Transoxiana under Russification Policy (1864-1917)

حیات اجتماعی فرارودیان، طی سیر نزولی خود، در قرن 19 میلادی/13 قمری بار دیگر شاهد هجوم اقوامی بیگانه بود. نویسنده در این نوشتار، ضمن بازسازی روایت حیات اجتماعی مسلمانان این سرزمین و با استفاده از پردازش داده‌ها و روش توصیفی، زمانی را مد نظر قرار می‌دهد كه فرارود مستعمرة روسیه شد و روس‌ها، با تغییر تركیب قومی و جمعیتی، مسئول ادارة هفت میلیون مسلمان شدند؛ این سلطه با اتخاذ سیاست «روسی‌سازی» پی ‌گرفته شد. سؤال اصلی تحقیق این است كه «در نتیجة سیاست روسی‌سازی چه تغییراتی در حیات اجتماعی مسلمانان این سرزمین ایجاد شد؟» بررسی داده‌ها مؤید آن است كه روس‌ها حین اجرای سیاست روسی‌سازی، كه در پی نزدیك‌ ساختن جامعة فرارود به فرهنگ و اجتماع روس‌ها بود، با تبدیل‌ شدن به شهروندان و حاكمان جامعة اسلامی، شكل جدیدی از اجتماع استعمارزده را ایجاد كردند. حاصل پژوهش عمق بیش‌تری به پاسخ آغازین می‌بخشد و به این جمع‌بندی منتهی می‌شود كه استعمارگران روس، با تغییر تركیب قومی و نفوذ در تشكیلات دینی و قوانین مدنی و ایجاد شهرهای روسی، نوع نوینی از اجتماع استعمارزده را بنا نهادند.

  Social life of Transoxiansat the end of its declining process in the 19 AD/13 AH experienced another raid of alien tribes. Employing a descriptive research method, the present paper attempts to narrate the Muslims’ social life in Transoxiana. It particularly investigates the period in which this land had been colonized by Russians. Transformations in the ethnic and demographic composition made Russians in charge of seven million Muslims who were being dominated through adopting Russification policy. Considering such circumstances, the main issue addressed in this paper is the changes that occurred in the social life of the Muslims as a result of adopting such a policy. The findings of the study reveal that for practicing Russification—aimed at assimilating Transoxiana to Russian society and culture—the Russians established a new form of colonized society by becoming governors and citizens of the Muslim society. The results of study deepened the initial question and led to this idea that the Russian colonizers by changing ethnic composition of the society and penetrating into its religious authority and civil laws, as well as building Russian cities, established a new form of colonized cities.