فضا و تحقق‌پذيري حق شهري: شناسايي مؤلفه‌هاي فضايي برآمده از حق شهري به منظور تحليل و ارزيابي پروژه نواب در تهران و لا دفانس در پاريس

"حق شهری" همانگونه كه توسط هانری لفور در دهه شصت میلادی رقم خورد، نیاز به تغییرات اجتماعی­_فضایی به منظور بهره­مندی ساكنان شهر از زندگی‌ شهری و امكانات مربوط به آن‌ را ضروری می‌داند. با وجود تأثیر بسیار زیاد مفهوم حق شهر در نظریات علوم اجتماعی، جغرافیا و شهرسازی، بررسی مقایسه‌ای و به كارگیری چارچوب‌های نظری این مفهوم در نمونه‌های موردی كمتر به چشم می­خورد. این كاستی، اطلاق­پذیری ایده‌های لفور را در بستر‌های اجتماعی_سیاسی مختلف دچار ابهام نموده است .از آنجایی كه فضای شهر نقش چشمگیری در مفهوم حق شهری و برخورداری ساكنان از مزایا و امكانات شهری دارد، ایده‌های لفور می­تواند معیاری برای ارزیابی مداخلات فضایی در شهر‌ها باشد. هدف كلی پژوهش، شناسایی ارتباط بین معماری، طراحی و برنامه­ریزی شهر، به عبارتی هرگونه فعالیت كنترل فضایی با مفهوم حق شهری است. برای دستیابی به این هدف، پس از بررسی اندیشه‌های لفور به استخراج نمود‌های فضایی ایده حق شهری به عنوان مدل مفهومی‌ پژوهش، به منظور بررسی دو نمونه موردی (پروژه نواب در تهران و لا دفانس در پاریس) پرداخته می­شود. نمود‌های فضایی برآمده از مفهوم حق شهری عبارتند از: كنترل فضایی، مركزیت فضایی، تراكم فضایی، سیالیت فضایی و تداوم فضایی.روش مورد بررسی در این پژوهش ارزیابی و مقایسه­ای است. نخست دو پروژه یاد شده به طور مستقل براساس اصول و شاخص­های فضایی حق شهری مورد ارزیابی قرار گرفته و مزایا و معایب آنها شناسایی می­گردد. سپس با مقایسه آن دو تأثیر هر معیار در تولید كیفیت فضایی مورد نظر تحلیل می­شود. یافته­های حاصل از پژوهش در قالب دو اصل معرفی می­شوند: ۱. حق شهری می­تواند به عنوان معیاری برای ارزیابی پروژه‌های شهری قرار گیرد و ۲. مداخلات كالبدی به دلیل تغییر در شیوه زندگی‌ و حقوق اجتماعی افراد و گروه‌ها تأثیری مستقیم بر حق شهری دارند.