بررسي جدايي گزيني اجتماعي - فضايي گروه هاي تحصيلي و شغلي در كلانشهر شيراز

توسعه و شكل‌گیری سریع و غیر قابل مهار كلانشهرها و همچنین تأثیرگذاری نیروهای جدید اجتماعی_اقتصادی ملی و بین‌المللی، به ‌طور كلی جغرافیای ملی و به‌ طور خاص خصوصیات كلانشهرها را تغییر داده كه نتیجه‌ آن مجموعه‌ای از خروجی‌های فضایی و اجتماعی متنوع و تأثیرگذار بر كلا‌نشهرهاست. از ملموس‌ترین اثرات عدم برنامه‌ریزی مناسب برای روبه­رو شدن با این تحولات، عدم توزیع مناسب منابع میان گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه و در نتیجه نابرابری‌ها و جدایی‌گزینی‌های اجتماعی_اقتصادی است. كلا‌نشهر شیراز نیز همچون دیگر كلانشهرهای ایران تغییرات گسترده‌ای را طی سال‌های اخیر تجربه نموده است. توسعه‌ای كه علاوه بر دست‌اندازی به نواحی پیرامونی شهر، موجب جدایی­گزینی گروه‌های مختلف اجتماعی شهر از یكدیگر شده‌ است. از این ‌رو هدف این پژوهش بررسی الگوهای جدایی‌گزینی اجتماعی_فضایی گروه‌های اجتماعی كلانشهر شیراز در سال 1390 با روش توصیفی_تحلیلی است. به‌ طوری كه بتوان علاوه بر بیان كمی تفرق‌های ‌اجتماعی موجود، توزیع فضایی گروه‌های مختلف را نیز بررسی نمود. در واقع ابتدا با استفاده از شاخص‌های جدایی­گزینی، تفرق‌های اجتماعی به صورت كمی بررسی می‌شود و سپس با استفاده از شاخص موران محلی انسلین، خوشه‌های شكل گرفته از این تفرق فضایی در سطح كلانشهر شیراز استخراج می‌شود. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش از مركز آمار ایران تهیه شده و مربوط به سرشماری سال 1390 دو شهر شیراز و صدرا و بر مبنای 505 حوزه آماری است. یافته‌های پژوهش حاكی از جدایی‌­گزینی گروه‌های تحصیلكرده، طبقات بالا و طبقات متوسط از گروه‌ها و اقشار كم برخوردار جامعه شیراز است. به‌ طوری كه گروه‌های برخوردارتر (با شاخص جدایی‌گزینی 0.51 برای گروه‌های تحصیلی و 0.35 برای گروه‌های شغلی) در نواحی شمال غربی و غربی و اقشار ضعیف‌تر (با شاخص جدایی­گزینی 0.38 برای گروه‌های تحصیلی و 0.35 برای گروه‌های شغلی) نیز در نواحی جنوبی و جنوب شرقی تجمع نموده‌اند. در واقع در حالی كه اقشار ضعیف‌تر جامعه شیراز به طور قابل توجهی از منظر سطح تحصیلات و طبقه شغلی در نواحی حاشیه‌ای جنوبی و گاهی خارج از محمدوده خدماتی شهر با سطح خدمات بسیار پایین‌تر سكنی گزیده‌اند، اقشار برخوردار جامعه با نسبت بالایی متمایل به سكونت در نواحی گران­قیمت‌تر شمال غربی، با سطح خدمات بالاتر و با آب‌­وهوایی بهتر هستند.