ژيوپوليتيك مرزهاي دريايي در خليج فارس

Geopolitics of Maritime Borders in the Persian Gulf

اهميت تعيين مرزهاي دريايي در خليج فارس، بيشتر براي بهره‌برداري از ميادين مشترك نفت و گاز است. در بستر خليج فارس حوزه‌هاي نفتي و گازي بسياري هستند كه برخي از آنها كشف و مورد بهره‌برداري قرار گرفته‌اند. برخي هم به علت اختلاف ميان كشورهاي منطقه و عدم تعيين مرزهاي دريايي، بهره‌برداري از آنها صورت نگرفته است. به عنوان نمونه: مرزهاي دريايي ايران با عراق، كويت و امارات عربي متحده تاكنون تحديد حدود نشده است. نكته مهم در اين ميان آن است كه ايران هنگام تعيين مرزهاي دريايي خود با قطر و عربستان، امتيازاتي به آنها داده كه تاكنون مورد توجه قرارنگرفته است. در اينجا چند سيوال مطرح مي‌شود: نخست اينكه چه مسايل ژيوپوليتيكي مانع از تعيين مرزهاي دريايي در خليج فارس شده است. دوم اينكه چه الگويي براي تعيين اين نوع مرزها مي‌توان ارايه داد. سوم اينكه ايران در چه مواردي به كشورهاي عربي امتياز داده است. فرضيه اصلي مقاله اين است كه تنگناهاي ژيوپوليتيكي برخي از كشورهاي خليج فارس، مشكلات ناشي از وجود جزاير و ادعاهاي سرزميني برخي از اين كشورها نسبت به يكديگر سبب شده كه مرزهاي دريايي ميان اين كشورها تحديد حدود نشود. فرضيه فرعي مقاله نيز آن است كه ايران در دوران قبل از انقلاب هنگام تعيين مرزهاي دريايي خود با برخي از كشورهاي منطقه به علت پذيرش تكنيك‌هاي غيرمعمول، بخش عمده‌اي از ميادين مشترك نفت و گاز كه بايد به ايران تعلق مي‌گرفت را به همسايگان خود واگذار كرده است.

The importance of the delimitation of maritime borders in the Persian Gulf lies in exploiting common oil and gas fields. There are many oil and gas fields in the Persian Gulf, some of which have been discovered and exploited, but others have not been discovered due to existing differences among regional countries over the delineation of the maritime borders. For example, maritime borders between Iran, on the one hand and Iraq, Kuwait and the UAE, on the other hand, have not yet been delineated. The main point here is that Iran gave significant concessions to Qatar and Saudi Arabia at the time of the delimitation of maritime borders, an issue which has remained unnoticed. Here, some questions are raised. First, what are geopolitical problems which prevented the delimitation of maritime borders in the Persian Gulf? Second, which model could be presented for the delimitation of these borders? Third, what are the concessions made by Iran to Arab countries? The main hypothesis of this article is that the geopolitical problems due to the existence of islands and some territorial claims made by some countries against others are the main factors responsible for the failure of attempts made so far to delineate the maritime borders. Its secondary hypothesis is that Iran, at the time of the delimitation of its maritime borders with some regional countries, has given up a large part of common oil and gas fields, which must have been belonged to Iran, to its unfriendly neighbors, because of the adoption of some unusual techniques.