بررسي اثر سطوح زيوليت پتاسيك و مديريت آبياري بر خصوصيات زراعي و عملكرد زعفران (Crocus sativus L.)

Effects of Potasic Zeolite Levels and Irrigation Management on Agronomic Criteria and Yield of saffron (Crocus sativus L.)

تنش خشكي يكي از عوامل كاهش عملكرد محصولات كشاورزي به حساب مي‌آيد كه اثرات آن حتي در گياهاني كه بومي مناطق خشك و نيمه‌خشك هستند مشاهده شده است. زعفران (Crocus sativus L.) گياهي با ارزش محسوب شده و توجه به كاهش اثرات تنش خشكي روي آن اهميت خاصي دارد. بنابراين به منظور دستيابي به اين مهم، تحقيقي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بيرجند در سال 1392 انجام شد. زيوليت در چهار مقدار صفر (Z0)، 5/0 (Z1)، 1 (Z2) و 2 (Z3) درصد وزني و آبياري در سه سطح سنتي (I1)، آبياري با تخليه 70 درصد رطوبتي (I2) و آبياري كامل (I3) به عنوان عوامل آزمايش در نظر گرفته شدند. صفات مورد مطالعه شامل وزن تر و طول گلبرگ، وزن تر و طول كلاله، وزن تر و طول خامه، وزن خشك كلاله و درصد سبز شدن زعفران بود. نتايج نشان داد كه مقدار زيوليت در سطح احتمال 1/0 درصد بر وزن خشك كلاله و در سطح احتمال يك درصد بر شاخص‌هاي وزن‌ تر كلاله، وزن تر گلبرگ، وزن تر خامه و طول كلاله اثر معني‌داري داشت. آبياري نيز در سطح احتمال 1/0 درصد بر وزن خشك كلاله، در سطح احتمال يك درصد بر وزن تر خامه و در سطح احتمال پنج درصد بر وزن تر گلبرگ و طول كلاله اثر معني‌داري نشان داد. همچنين اثر متقابل مقدار زيوليت و آبياري بر ‌ وزن تر گلبرگ در سطح احتمال يك درصد و بر طول كلاله در سطح احتمال پنج درصد اثر معني‌داري داشت. وزن تر كلاله تحت تاثير كاربرد زيوليت قرار گرفت، به طوري كه سطوح كاربرد 5/0، 1 و 2 درصد وزني زيوليت به ترتيب سبب افزايش 87، 5/87 و 94 درصدي وزن تر كلاله شدند. طول كلاله نيز تحت اثر مقدار زيوليت و مديريت آبياري قرار گرفت، به طوري كه بيشترين طول كلاله در Z1 مشاهده شد كه نسبت به Z0 افزايشي 65 درصدي داشت. همچنين افزايش آب آبياري در I3 سبب افزايش 58 درصدي طول كلاله نسبت به I1 شد. سطوح كاربرد Z1 و Z2 سبب افزايش 5/67 و 60 درصدي وزن تر گلبرگ نسبت به شاهد شدند. تيمارهاي I2 و I3 نيز اثر مثبت معني‌داري بر افزايش اين شاخص نسبت به I1 نشان دادند. وزن تر خامه تحت تاثير مقدار زيوليت قرار گرفت و كاربرد سطوح Z1، Z2 و Z3 به ترتيب سبب افزايش 5/70، 5/68 و 64 درصدي اين شاخص نسبت به شاهد (Z0) شد. وزن خشك كلاله با افزايش سطوح كاربرد زيوليت و كاربرد بيشتر آب، افزايش نشان داد، به طوري كه بيشترين عملكرد زعفران در تيمارهاي Z2I3، Z3I2 و Z3I3 مشاهده شد. با توجه به كمبود آب در شهرستان بيرجند پيشنهاد مي‌شود كه از تيمار Z3I2 در كشت زعفران استفاده شود.

Water stress is one of the most important factors that effect on agricultural products reduction and even in plants that are native to arid and semiarid has observed. Saffron (Corocus sativus L.) is the valuable crop that it is important to reduce the effect of drought stress. For this purpose, an experiment was conducted as factorial layout based on a CRD in Agricultural Research Station, University of Birjand during 2013. Zeolite in four levels: Zero (Z0), 0.5 (Z1), one (Z2) and two (Z3) as weight percentage and irrigation scheduling in three levels: traditional irrigation (I1), deficit irrigation as 70% moisture depletion (I2) and full irrigation (I3) considered as treatments. In this research, petal length, petal fresh weight, stigma length, stigma fresh weight, stamen length, stamen fresh weight, stigma dry weight and emergence percentage were studied. Results showed zeolite levels had signification effect on stigma dry weight (p?0.001) on fresh stigma fresh weight, petal fresh weight, stamen fresh weight and stigma length and (p?0.01). Irrigation management showed an signification effect on stigma dry weight (p?0.001), stamen fresh weight (p?0.01) and stigma length (p?0.05). Zeolite levels and irrigation management had a signification effect on petal fresh weight (p?0.01) and stigma length (p?0.05). Stigma fresh weight influenced by zeolite application so that the use of Z1, Z2 and Z3 increased stigma fresh weight as 87, 87.5 and 94%, respectively. Stigma length also influenced by zeolite amount and irrigation scheduling so that the greatest petal length observed by application of Z1, this increase was 65% compared to control Z0. Also, increasing water use up to I3 caused change in stigma length about of 58% rather than I1. Z1 and Z2 showed the meaningful effect on petal fresh weight and increased it about 67.5 and 60% compared to control. I2 and I3 showed the meaningful effect on petal fresh weight compared to I1. Stamen fresh weight influenced by zeolite application and Z1, Z2 and Z3 increased this component about 70.5, 68.5 and 64% compared to control, respectively. Stigma dry weight increased by using more zeloites and irrigation water so that maximum yield in Z2I3, Z3I2 and Z3I3 were observed and there were no significant different among them. Due to the lack of water in Birjand, Z3I2 treatment recommended for saffron cultivation.