تحليل اسطوره كيومرث براساس نظريه روان‌شناسي شخصيت يونگ

Psychological Analysis of Kiumarth Myth in the Light of the Personality Psychology of Jung

اساطير بخشي بزرگ، بنيادين و موثر از‌ انديشه بشري را به خود اختصاص داده‌اند. شناخت اساطير درحقيقت شناخت زيرساخت‌هاي تعيين‌كننده ‌انديشه، فرهنگ و تمدن بشري است. يكي از رايج‌ترين شيوه‌هاي‌ بررسي اساطير تحليل روان‌شناختي آنهاست. ثمره اين كار، نه همين شناخت بهتر اساطير، بلكه شناخت بهتر روان بشر و نحوه زندگاني فردي و جمعي اوست؛ چراكه اساطير كهن‌ترين مجموعه تجربيات حيات بشري را در خود دارند. در اين پژوهش برآنيم كه با بهره‌گيري از نظريه روان‌شناسي شخصيت يونگ به واكاوي اسطوره آفرينش انسان در اساطير ايران باستان بپردازيم. كارل گوستاو يونگ بر آن است كه انسان در درون خود دو جنس نرينه و مادينه را توامان دارد. كيومرث، انسان نخستين اساطير ايراني، نيز آفريده‌اي است كه با ازهم‌گسيختگي شخصيت، به مرد و زن نخستين يا مشي و مشيانه تفكيك مي‌شود. همچنين، تحول انسان غول‌آساي نخستين به شاه موبد، تورم‌يافتن شخصيت او، و سرانجام شهيد ساختنش، مراحلي است كه براساس نظريه يونگ، در اسطوره ايراني انسان نخستين، مي‌توان پي‌گيري‌ كرد. اين مقاله در بازسازي اسطوره آفرينش انسان، بر منابع ايراني باستان و ايراني ميانه متكي است و از منابع ايراني نو (دوران فارسي دري) آن مقدار بهره برده‌ است كه روايت، متكي بر يا همسو با منابع ايراني باستان و ميانه باشد، مانند آنچه در تاريخ‌نامه‌هاي حمزه اصفهاني و گرديزي آمده ‌است. همچنين مباحث اين مقاله زيرمجموعه‌اي از ادبيات تطبيقي است و در آن، روش نقد اساطيري رعايت شده و تكيه بر نظريه شخصيت يونگ است.

Mythology allocated a large part, fundamental and effectively to the human mind. The knowledge of mythology in fact recognizes the important infrastructure of ideas, culture and civilization. One of the most common ways to study mythology is to implement psychological ideas in mythology. The result is not only a better understanding of mythology, but also a better understanding of human psyche and man’s individual and collective life. In this study, we want to take advantage of Jungʹs theory of personality psychology to explore the myth of the creation of man in ancient Persian mythology. In this paper we refer to Jungʹs theory of personality psychology to explore human creation in ancient Persian myth. Carl Jung believed that in human there are two sexes together. Kiumarth, the first human in Persian mythology is a creature who denotes both a man and a woman: Mashya and Mashyana. The evolution of the first giant into the king-priest, the expansion of his character and finally his martyrdom are, according to Jungʹs theory, the steps that existed in the Persian myth of human creation. This article studies the human creation on the basis of ancient Persian and the Middle Persian sources in the light of Jungʹs personality theory.