كاركرد عناصر بلاغي در مطايبات بهارستان جامي

The function of rhetorical devices in pleasantry of Baharestan Jami

مطايبات ادبي يكي از جلوه هاي طنز در ادبيات كلاسيك است كه به جهت فضاي حاكم بر جامعه زمانه خود و مسدود شدن زمينه خلق طنزهاي اجتماعي در كنار ژانر طنز به ميدان ادبيات انتقادي پا نهاده و جايگاه ويژه اي براي خود به دست آورده است. اگر بپذيريم كه خلق يك طنز مستلزم برخورداري از ويژگي هاي صوري و محتوايي در يك متن مي باشد، پس ناگزير مي توان اين ويژگي ها را بر مطايبات نيز تعميم داد. بررسي ساختار صوري مطايبات از منظر كاربرد آرايه هاي كلامي معيار سنجشي علمي را به دست مي دهد كه مي توان از طريق آن به قوت و ضعف مطايبات و توانايي يا عدم توانايي نويسنده براي خلق يك متن طنزآميز پي برد. در اين پژوهش با تاكيد بر نقش موثّر آرايه هاي بلاغي در روند شكل گيري يك متن ادبي با رگه هاي طنزآميز به بررسي مطايبات جامي پرداختيم و اين مطايبات از ديدگاه به-كارگيري ابزارهاي بياني و صنايع بديعي و ارايه هاي ادبي تحليل شده است.

Literal pleasantry is one of the manifestations of humor in classic literature which along with humor genre has come to appearance in critical literature due to the dominant atmosphere in the society of its time and the ineligibility for creating social humor and has achieved a special position for itself. If we accept that for creating humor, a text should have some formal and content features, we can also generalize these features to pleasantry. Studying the formal structure of pleasantry in the light of using figures of speech will provides us with a criterion for scientific measurements by which points of strength and weakness of pleasantries and the ability or disability of the authors for creating humor will be found out. In this research, we studied Jamiʹs pleasantries with an emphasis on the effective role of figures of speech in the process of creating a literal text with humor tendencies and these pleasantries were analyzed in the light of literal figures of speech and using rhetoric.