تحليل تغييرات سلسله مراتب شهري استان زنجان دورة 90 - 1355

Analysis of changes in the urban hierarchy Zanjan province period 1355 - 90

تحقیق حاضر با هدف بررسی و تحلیل انتظام شهرهای استان زنجان انجام شده و ماهیت كاربردی دارد. با استفاده از مدلها و شاخص های متعددی به بررسی نظام شهری در استان زنجان پرداخته شده است. در همین راستا تحقیق حاضر بر اساس رویكرد كمی- تحلیلی و بر پایۀ اطلاعات كتابخانه ای و داده های آماری، با استفاده از مدلهای تحلیل فضایی؛ رتبه – اندازه، تحلیل نزدیكترین همسایگی، حداختلاف طبقه ای، آنتروپی، هرفیندال و هندرسون، در دوره های مورد مطالعه انجام شده است. نتایج نشان دهنده وجود ناموزونی نظام شهری در استان می باشد. علت اصلی آن شهر اول استان (زنجان) است، كه به دلیل مركز استان بودن دارای تمركز خدمات و جمعیت است. در دورة 1355 تعادل مطلوبی در نظام شهرها نسبت به دوره های دیگر برقرار بوده، بیشترین ناموزونی در دورة 1375 رخ داده ولی در سالهای پس از آن به سوی تعادل پیش رفته و در نهایت در دورة 1390 نیز اندكی نسبت به دورة قبل عدم تعادل افزایش یافته است. در مبحث نخست شهری كه با سه شاخص بررسی شده، نتایج نشان می دهد كه میزان نخست شهری از دورة 1365 تا 1390 سال به سال كاهش یافته و از 0/65 به 0/60 رسیده است، اما میزان آن همچنان قابل توجه است. همچنین میزان شاخص RN در استان 1/93 است كه نشانۀ پراكندگی نسبتاً منظم و نزدیك به حالت تصادفی سكونتگاه هاست. نتایج پژوهش نشان می دهد كه تنها با ایجاد تعادل در توزیع امكانات و خدمات و همچنین ایجاد فرصتهای یكسان برای تمام شهرهای استان می توان به توسعۀ پایدار و سلسله مراتب فضایی و شهری بهینه دست یافت.

Extended abstract Special conditions of economic, social and political systems, network specific disparate and disjointed urban created, in fact indicates that one or more of parasite growth retardation and other cities in the development process. First there is a lack of consistency reflects the cityʹs economic, social and political cities in a single system. Zanjan province despite having historical development, are lagging behind in terms of development disparities that exist between cities reasonable distribution of services and facilities necessary to explain that. The study of inequality and uneven urban network for any plan to achieve the desired balance. Using multiple models and indicators of urban system in the Zanjan province has been paid. Cities were ranked using four models (rank - size, nearest neighbor analysis, stratified and entropy difference) in the Courses of study, The results indicate that there is inconsistency In Province system urban. The main cause of the First City (Zanjan), which is concentrated in the center of the provinceʹs population. Favorable balance during 1355 was established in system cities than in other periods, The greatest inconsistency occurred during 1375, but in subsequent years the balance has gone ago, Finally, in the 1390 period compared to the period before the imbalance has increased slightly. The first topic is the city with three indices, shows that urban primacy of the period 1365 to 1390 has decreased from year to year. Ranked based on urban centrality and accessibility and performance indicators, results are of centrality of cities rank low correlation available.